Senin, 26 Mei 2008

Unsur Intrinsik cerkak

UNSUR INTRINSIK CERKAK KANTHI IRAH - IRAHAN “PEMBANTU” DENING NK WIDIASTUTI KAPACAK ING MAJALAH JAYA BAYA,NO 28 MARET 1999.

I. Tema.
a. Tema Tradisional.
“ walaupun tatik menyembunyikan asal usulnya tak lama kemudian terbongkar juga jati dirinya”
b. Tema tingkat social.
“ Tatik kagum dhateng keluarganipun Pak Widagda, sasampunipun maos profilipun Ibu Widagda wonten majalah wanita , kadidene Ibu teladhan tingkat Nasional. Tatik kepengin ngertos kados punapa Ibu Widagda ngolah rumah tanggaipun supados sae, jalaran sangking menika Tatik mbabu ana daleme Ibu Widagda”

II. Alur lan pengaluran.
a. Penahapan alur
Ø Tahap awal.
Ø Situation : Tetepangan keluarga Pak Widagda dalasan putra putrinipun, pendidikan keluarga Pak Widagda, lan setatus sosial keluarga Pak Widagda.
Ø Generating circumtaces : “Nalika mberesake buku ana perpustakaan pribadi ora sengaja Tatik nyawang buku kandel karangane DR Poespoprodjo kanthi irah – irahan Subjektivitas dalm Histografi kang angel golek – golekane, katungkul maca nganti ora ngerti wayah. Jebul mas bayu wis ana ning ngarepe Tatik”
Ø Tahap tengah
Ø Rising Action : “Buku iku diselehake ana meja karo Tatik banjur disaut karo mas Bayu, diilang ilingi, “sing koko waca apane ?” Pitakone mas bayu. Banjur mas Bayu nakoni maneh isine buku marang Tatik . Tatik semaur mbebles isine buku iku kanthi cetho lan bener”
Ø Climax : “Kandane mas Bayu “ Aku iki wis yakin saka biyen mula , kowe dudu pembantu biasa , saiki mujura sapa kowe sabenere lan apa tujuane mrene ?”
Ø Tahap akhir.
Ø Denoument : “ Terus terang , sejatine kula ponakanipun Bu Sastro sanes pembantunipun. “sejatine kula kagum dhateng keluarga mriki , malih malih sasampunipun maos profilipun ibu panjenengan wonten majalah wanita. Kadidene ibu teladhan tingkat nasional. Kula kepingin ngertos kados punapa ibu Widagda ngolah rumah tanggaipun supados sae, mula kula kepengin mbantu ana omah kene.”
b. Alur mundur.
“ Wis seminggu ana daleme Ny Widagda mbabu, mbeneri pembantune mudhik. Bu Widagda njaluk aku nggenteni penggaweane rewange , kebeneran bapak lan ibu Widagda lagi ana Jepang , ngrawuhi sawijining seminar Internasional. Dene sing ana omah mung putrane loro , mas bayu lan mbak niken.”

“Mula bukane aku ana kene cukup sepele , awan iku bu Widagda sajak gupuh mertamu ana daleme budhe……………..***
c. Kaidah Pengaluran.
Ø Plausabilitas (Plausability).
“ Nalika ibu nggawa kowe, aku wis curiga. Mosok kok pembantu ayu tur resik, pinter micara sisan. Nalika nyapu ora sengaja aku krungu kowe rengeng –rengeng lagune spice girl, Hanson, Celine Dion, kanthi bahasa Inggris kang fasih. Uga caramu masak, yen wong Ngudi Kerta masak sega goreng ora nggawa margarin,sosis, baso, urang lan saos tomat. Selera marang TV uga mengkono seneganmu rak acara abot – abot kaya berita, aneka dialog, saksi sing dakkira dudu konsumene pembantu. “Aku uga tau ngonangi kowe maca buku bukune Niken lan ngrewangi dheweke ngarap tugase, yen Niken kena koko apusi, aku ora, sapa kowe sabenere ?”
Ø Suspense.
“Mas Bayu karo mbak Niken ngerti apa ora asal usule Tatik”


III. Tokoh lan Penokohan.
a. Jenis Tokoh.
Ø Tokoh utama : Tatik.
Ø Tokoh bawahan : Mbak Niken, Mas Bayu, Ny Widagda.
Ø Tokoh Tambahan : Pak Widagda, Bu Sastro, Lik Prapti, Kang Di, Umi.
b. Jenis Watak.
Ø Dimensi fisiologi.
a. Tatik : “Nalika Ibu nggawa kowe, aku wis curiga mosok pembantu kok ayu tur resik,…………
b. Ny Widagda : “Ibu kang isih katon ayu iku meneng sedela……….
c. Mas Bayu : “ Pisan iku aku nesu tenanan nang mas bayu, ora nyangka yen lambene lancip tukang ngelokake.
Ø Dimensi sosialogis.
a. Tatik : “ Aku sarjana Psikologi, wis wisudha nem wulan kepungkur.” (berpendidikan)
b. Pak Widagda : “ Pak Widagda jangkepe Prof. Dr. Widagda , M.Sc .Sawijining dosen PTN Kaloka kang asring entuk uandangan seminar menyang luar negeri.” (menawi katitik sangking asmanipun tiyang priyayi uga tiyang berpendidikan).
c. Ny Widagda : “ Ibu Widagda ugi sawijining sarjana nagging rima ana ngomah ngopeni garwa putra.” (istri kang berpendidikan)
d. Mas Bayu : “ Mas Bayu mahasiswa progam STAID kang dikuliahake BPPT ana Jerman (Berpendidikan).
e. Mbak Niken : “ Dene Mbak Niken lagi kuliah ana Fakultas Kedokteran PTN kaloka uga.” (Berpendidikan).
Ø Dimensi Psikologi.
a. Keluarga Bapak Widagda : “Dhasar ahlake becik, otake lantip, ndadekake keluarga iki keluarga panuntun ana lingkungan kene.” (keluarga wong pinter).
b. Tatik : “ Nalika ibu nggawa kowe aku wis curiga, mosok pembantu kok ayu tur resik, pinter micara sisan.” (wong sing pinter).
c. Teknik Perwatakan.
Ø Dramatik
Reaksi tokoh terhadap tokoh lain.
“ Nalika ibu nggawa kowe, aku wis curiga. Mosok kok pembantu ayu tur resik, pinter micara sisan. Nalika nyapu ora sengaja aku krungu kowe rengeng –rengeng lagune spice girl, Hanson, Celine Dion, kanthi bahasa Inggris kang fasih. Uga caramu masak, yen wong Ngudi Kerta masak sega goreng ora nggawa margarin,sosis, baso, urang lan saos tomat. Selera marang TV uga mengkono seneganmu rak acara abot – abot kaya berita, aneka dialog, saksi sing dakkira dudu konsumene pembantu. “Aku uga tau ngonangi kowe maca buku bukune Niken lan ngrewangi dheweke ngarap tugase, yen Niken kena koko apusi, aku ora, sapa kowe sabenere ?”
Ø Analitik
a. Tatik : “Nalika Ibu nggawa kowe, aku wis curiga mosok pembantu kok ayu tur tesik,…………
b. Ny Widagda : “Ibu kang isih katon ayu iku meneng sedela……….
c. Mas Bayu : “ Pisan iku aku nesu tenanan nag mas bayu, ora nyangka yen lambene lancip tukang ngelokake.

IV. Latar.
a. Latar Tempat.
Ø Ana daleme Bu Sastro.
“Mula bukane aku ana kene cukup sepele , awan iku bu Widagda sajak gupuh mertamu ana daleme budhe”
“Bu sastro wonten dhik ?”
Ø Ana meja makan.(Ning njero omah)
“mbak Niken maeme rahab banget, sajak keluwen.”
“Hem…masakanmu enak kene mangan sisan ,tik”
“Inggih mangke”
“lungguh kene ya kena. “dadak mundhuk – mundhuk barang”
Ø Ana perpustakaan pribadi.(ning njero omah)
“Mengkono uga ruang keluarga lan perpustakaan pribadi. Nalika mberesake buku numpuk, ora sengaja mripatku nyawang buku kandel karangane DR Poespoprodjo kanthi irah – irahan Subjektivitas dalm Histografi kang angel golek – golekane, katungkul maca nganti ora ngerti wayah.”
“hem…hem…”
Aku gragapan, daksawang Mas Bayu wis ana ngarepku, aku ingah – ingih, “anu….Nyuwun sewu…”
b. latar Waktu.
Ø Latar waktu perangan sangking wulan :“Wis seminggu aku ana daleme Ny Widagda…………..”
Ø Latar waktu perangan sangking dina : “Awan iku aku masak sop daging, ayam goreng, perkedel jagung, lan sambel kecap.”
Ø Latar waktu perangan sangking dina : “ Nalika mangan bengi, sak uwise wadiku kebukak………………”
Ø Latar waktu perangan sangking dina : “Saben wengi bocah telu ajeg ngupeng asil masakanku ing meja makan dan dibacutke diskusi.”
Ø Latar waktu perangan sangking wulan : “Dina iki Pak lan Bu Widagda rawuh, brikut garwane.
c. Latar alat.
Ø “Saben wengi bocah telu ajeg ngupeng asil masakanku ing meja makan dan dibacutke diskusi.”
d. Latar sosial.
Ø “ Terus terang , sejatine kula ponakanipun Bu Sastro sanes pembantunipun. “sejatine kula kagum dhateng keluarga mriki , malih malih sasampunipun maos profilipun ibu panjenengan wonten majalah wanita. Kadidene ibu teladhan tingkat nasional. Kula kepingin ngertos kados punapa ibu Widagda ngolah rumah tanggaipun supados sae, mula kula kepengin mbantu ana omah kene.”

V. Sudut Pandang.

Ø Sudut pandang persona pertama ; “Aku”
“Aku” Tokoh Utama (First Person Central)

Tidak ada komentar: