Senin, 10 November 2008

Download Aksara Jawa

Panjenengan ingkang badhe ngersakaken font Aksara Jawa ngeklik kemawon wonten ngriki

Selasa, 28 Oktober 2008

Modul Basa Jawa Kelas X

NELPON

Wong yen arep nelpon iku kudu ngatekake unggah –ungguh basa kang trep. Dhewe arep matur utawa nelpon marang sapa ? upama marang wong kang luwih sepuh mesthi wae kudu nganggo basa kang trep, tegese aja ngantek mbasake awake dhewe. Awit nelpon iku yen ing jaman globalisasi saiki wis ora aneh maneh, mesthi wae saora orane saben wong ngerti malah akeh kang wis tau lan asring (sering) nggunakake kang jenenge media elektronik yaiku telpon utawa HP kanggo sesrawungan.

Yen arep nelpon kang kudu digatekaken yaiku :
ing sajrone matur ana ing telpon kudu sopan.
nggunakake basa kang trep, aja mbasakake awake dhewe
ukarane uga jumbuh karo swasana apa lagi susah, seneng, prehatin lan sapiturute.
luwih becike yen awake dhewe kang nelpon, iku kang pisanan ngucapake salam.

Tuladha Nelpon
1. wawan pangandikan ana ing telpon arep nyuwun pirsa kegiatane.
Adi : Assalamu alaikum, wilujeng siyang Pak ?
Pak Mad : Walaikum salam , wilujeng siyang
Punika sinten nggih ?
Adi : Kula Adi Pak.
Pak Mad : Ana apa Di ?
Adi : Badhe nyuwun priksa Pak, benjang dinten sabtu punika kegiyatanipun milahi tabuh pinten Pak ?
Pak Mad : Kegiyantane kawiwitan jam 9 Di. Lha wingi apa kowe ora melu rapat ?
Adi : Boten Pak , kula wangsul rumiyen jalaran wonten satunggiling perkawis ingkang boten saged kula tilaraken.
Pak Mad : O nggana, sesok yen teka rene radha gasik wae.
Adi : Nggih Pak, ngaten rumiyen Pak , sasampunipun kula ngaturaken agunging panuwun pak sedaya pawartanipun. Sugeng siyang Pak.
Pak Mad : Nggih, sugeng siyang Di.
Adi : Assalamu alaikum
Pak Mad : Walaikum salam.

2. wawan pangandikan ana ing telpon badhe atur bebungah (hadiah)
Paijem : Halo, wilujeng siyang pak.
Paijo : Siyang..
Paijem : Bapak kula saking Bank BRI Cabang Temanggung badhe ngaturi warta bilih panjenengan pikantuk bebungah wonten ing Undian Britama inggih punika satunggal motor Yamaha Mio. Selamet nggih pak
Paijo : Saestu Bu, Nggih matur suwun sanget Bu wartanipun. Lajeng kados pundi caranipun kula mendhet bebungah punika ?




Paijem : Panjenengan benjang dinten rebo tanggal 20 Agustus 2008 tabuh sedasa siyang tindak kemawon wonten ing Bank BRI Cabang Temanggung, kaliyan ngasta Foto copy KTP lan Buku Tabungan Britama kagunganipun panjenengan.
Paijo : O…nggih Bu. Matur suwun. Benjang dinten Rebo kula sowan mrika.
Paijem : Nggih nganten kemawon Pak, matur suwun, sugeng siyang.
Paijo : Sami – sami Bu, siyang

3. wawang pangandikan (omong – omongan) ana ing telpon marang kancane kang wis tepang.
Marno : hallo, assalamu alaikum.
Marni : walaikum salam,
Marno : piye kabare ni ?
Marni : apik no, lha sampeyan dhewe kabare piye no ?
Marno : Ya pangestune sampeyan aku apik ni, ni jarene santo sampeyan arep rabi, apa tenan ni ?
Marni : Iya aku meh rabi, aku njaluk donga pangastune wae muga – muga ora ana apa – apa.
Marno : O..ya ni, tak tak dongake muga – muga bisa langeng lan lancer ora ana rubeda. Lha calone sampeyan omahe ngendi ?
Marni : Calone aku omahe ana ing candiroto.
Marno : Kapan Resepsine Ni ?
Marni : bar bada No, sampeyan aja lali ya No teka neng omahe aku, yen lali awas !!
Marno : Ya Ni, aku ora lali. Nanging yen resepsine wis cepak ngomongi ya Ni.
Marni : Iya No. aku ora bakal lali, sampeyan lhak kancane aku kang paling raket ta. Lha sampeyan kapan arep ngantenan No ?
Marno : Mbuh Ni, aku durung siyap, kejaba durung siyap uga durung oleh calon.
Marni : Mulane luru ora mung nyambut gawe wae !
Marno : Ngece…., apa sampeyan gelem nglurakake aku Ni ?
Marni : Luru dhewe wae, mengko yen dilurakake ora cocok.
Marno : O..ya, nek ngono aku sesok tak luru dhewe wae. Didongakake ya Ni muga – muga aku enggal oleh ya Ni.
Marni : Ya No, Tak dongake.
Marno : Ya ngono wae ya Ni, gampang tak sambung maneh kapan – kapan.
Marni : O..ya No, matur nuwun ya No.
Marno : ya padha – padha. Asslamu alaikum
Marni : Walaikum salam

Senin, 13 Oktober 2008

ELING.................

Sedulurku
Ana ngendi saiki sliramu
Wis suwi ra ketemu
Apa kowe isih kelingan marang aku
Saben dina dak antu - antu
Ana ngendi ta saiki dunungmu
Apa malah saiki lali marang aku
Aku.............kancamu
Awit cilik bareng - bareng dolanan
Padha cangkriman
Padha parikan
Padha wangsalan
Padha gendhingan
Padha macapatan
padha maca geguritan
lain isih akeh liyane
Apa kabeh mau kowe wis lali
Kurugan budaya manca negari
Eling ta...eling......
Kowe aja gampang nglalekake marang budayane
Mengko geblinger, kuwalat
Ya wis aku mung ngelingke
Ndang eling marang sedulurmu
Kang wis suwe ngantu - antu
Muga - muga Gusti Paring Pangestu
Marang sedulurku

Dening : Suradi

Sabtu, 12 Juli 2008

Geguritan

Sarju lan Paima

Rupane pancen Ayu
Nanging rada mecucu
Merga ora duwe sangu
Yaiku kang jenenge sarju
Dheweke uga sregep sinau
Sinau kang lucu - lucu
Uga sinau kang saru - saru
Mula sarju aja ditiru
mengko ndak ora mutu

Nuladhaha kang utama
Ya kang paima
Tansah nindakake samubarang kang utama
Nuhoni dhawuhe Gusti kang Maha Kuwasa
Pramila pantes dadi tuladha kang nyata


Apa wis merdeka ?

Esok awan sore bengi
Nyambut gawe golek rejeki
Kanggo nyekolahke putra putri
Kang dadi kekudangan ing wuri
Mugi saged murakabi
Ing jagad donya iki

Kabeh rega padha mundhak
Urip rasane kaya dicangak
Ngadhepi kahanan kang ora kepenak
kabecikan wis padha diterak
amrih nggayuh urip bisaa kepenak

Apa negara iki wis merdeka ?
Apa pendhidhikan wis ditata ?
Apa Ekonomine wis mrata ?
Iku kang isih ngganjel ing nala

Dening : Suradi

Senin, 30 Juni 2008

Jumat, 27 Juni 2008

Flickr

This is a test post from flickr, a fancy photo sharing thing.

Senin, 23 Juni 2008

Pauneg - uneg

Para sutirsna budaya Jawi, sapunika Basa Jawi lan Kabudayaan Jawi punika sampun badhe sirna sangking bebrayan agung, pramila sumangga para kadang sutrisna dipun lestarekaken malih ugi dipun luri - luri malih kabudayaan saha basa Jawi punika, jalaran Basa Jawi lan budaya Jawi punika kalebet budaya ingkang adi luhung. awit sangking punika sampun ngantos basa lan budaya ingkang adi luhung tilaranipun para kina punika sirna jalaran sangking ombyakipun jaman. Jaya - jaya wijayanti mugi tetep lestari basa lan budaya Jawi.........................

Kamis, 19 Juni 2008

Makalah

Purwakanthi Pepindhan lan Paribasan
kalebet unsur - unsur estetik karya sastra Jawa
menawi badhe mriksani saged ngeklik wonten ing nginggil.
kawruh Basa jawi.
Lan ugi menawi panjenengan badhe mriksani seserepan ingkang magayutan kaliyan basa lan sastra Jawi panjenengan saged ngeklik wonten Kawruh Basa Jawi.
Sesotya Rinonce
kajawi iku panjenegan ugi saged pados kawruh wonten mriki. klik mawon wonten neng Sesotya Rinonce
Basa Jawa
kanggo njangkepi seserepan malih ngingingi Basa Jawi
Aksara Jawa
badhe sinau aksara Jawa, klik kemawon wonten mriki.
Galery Wayang
dipun klik kemawon wonten ing nginggil
Tembang Jawa

Senin, 02 Juni 2008

Panyuwunan

Para sutrisna Basa Jawi, mbok kula dipun paringi priksa menawi wonten buku - buku ingkang magayutan kaliyan Basa Jawi, langkung - langkung buku -buku ingkang kina, lajeng seratanipun latin nanging ngaggem basa Jawi, awit kula sampun pados ing pundi - pundi, bilih buku - buku basa Jawi punika sampun ewet dipun panggihi. kula nyuwun sabiyantunipun menawi para sutrisna basa Jawi kagungan pawarta ngengingi buku - buku basa Jawa kula suwun kersa paring pawarta dhateng kula. matur nuwun.

Senin, 26 Mei 2008

Download

Budi Pekerti
tuladha lakon kethoprak
Babad alas nangka dhoyong
kayon gapuran Yogya
kayon gapuran Solo
Kayon gapuran Manteb
Kayon gapuran
Manumayasa Cikal
geguritan

Simbok.......lan Bapak

Tahun 1984 simbok nglahirake bayi saka guwa garbane.....bocah bayi sing lucu tur nyenengake iku pancen wis dicadhang - cadhang supaya ndang lair ing marcapada, supaya bisa dadi tambahing tali katrisnan ing antarane simbok karo bapake. bayi iku lair ing rumah sakit, nalika semana laire bayi iku bapake lagi gerah nemen, simboke nglahirake bayi mau kanthi thoh nyawa.......daya - daya ngupakara supayane bisa slamet sakabehane ya bayine uga kawilujengane dhewe...... alhamdulillah bayi sing kok idam - idamake dening keluwarga kuwe bisa lair kanthi pinaringan sih kawelasaning Gusti ingkang murba ing dumadi saengga slamet rahayu laire........nalika bapake mireng yen bayi sing dikandut sisihane mau lair lanang kanthi wilujeng, bapak nggadhahi pangajab ing ngajeng "mbok bilih Gusti Allah angganjar wilujeng ing samangkeh putraku yen Khitan, tak khitan ing Mbogem Yokyakarta"............banjur bayi iku dijenengi karo wong tuwane simboke utawa simbahe.......kanthi jeneng sing apik supayane ing tembe bisa dadi putra kang migunani kanggo keluwarga uga kanggo wong liya.....ora nyana yen bayi sing dak citake mau jebule awakku dhewe..................... ora karasa yen saiki aku wis gedhe .....nanging aku tansah nyuwun ing ngarsane Gusti ingkang maha Wikan muga - muga simbok karo bapak sing wis ngopeni aku awit aneng rahim simbak nganti tekan saiki , Gusti ingkang maha kuasa tansah paring panjang umur saha kawilujengan dhateng simbok kalayan Bapak sumrambah dhumateng sedaya keluwarga...........amin - amin

Perbandingan Bahasa Nusantara

PERBANDINGAN BAHASA NUSANTARA
(PERBANUS)

Suradi
Pendidikan Bahasa dan Sastra Jawa


Nusantara adalah nama rumpun bahasa.
Pokok bahasan di mata kuliah ini adalah
1. Penggolongan bahasa.
2. Bahasa Austronesia
3. Bahasa Nusantara

Hal yang diperbandingkan :
 Karakteristik bahasa / hal yang istimewa / hal yang dibandingkan .
 Setrategi perbanus , menempatkan bahasa Indonesia sebagai sitem primer (sebagai ukurannya bahasa Indonesia)
Bahasa Nusantara = Bahasa daerah
Bahasa I/ Bahasa Ibu = Bahasa yang diperoleh pertama kali.
Bahasa II = bahasa yang diperoleh setelah bahasa ibu/ bahasa I
Bahasa Indonesia juga dijadikan sebagai bahasa pemersatu.
Bahasa Nusantara bahasa yang serumpun yaitu bahasa daerah.

I PENGGOLONGAN BAHASA
Yang dijadikan untuk penggolongan yaitu tataran bahasa ;
a. Fonologi d. semantic.
b. Morfologi
c. Sintaksis
Dasar penggolongan bahasa ;
1. Dasar Tipologi
Bahasa didasarkan pada tipe atau bentuk .
Menurut Van Humbold, bahsa dijadikan menjadi 3 bentuk/tipe :
a. Bahasa berisolasi
Struktur bahasa didominasi kata dasar, contohnya bahasa cina
b. Bahasa beraglumentasi.
Struktur bahasa yang didominasi kata berimbuhan, contohnya bahasa latin.
c. Bahasa berfleksi.
Struktur bahasa tersebut ada kata dasar dan kata imbuhan , contohnya hampir bahasa di dunia tipenya tipe bahasa fleksi (termasuk bahasa Jawa)
2. Atas dasar Genologi (keturunan atau asal muasal)
Penggolongan bahasa didasarkan pada asal usul dan sejarah perkembangannya.
Ada 5 rumpun bahasa / indeks bahasa :
a. Bahasa Nostrat (mbahne bahasa)
a. Bahasa Indo German/ Indo Eropa (mendunia)
Contoh : India, Iran, Slafia, German, Belanda, Prancis
b. Bahasa Semit
Contoh ; Arab , Etopia, Suriyah.
c. Bahasa Hamit
Contoh : Bahasa Mesir
d. Bahasa Ural Altai
Contoh : Vilandia, Jepang, Hongaria, Turki, Eskimo, Korea.
e. Bahasa Jofet/ Japhenthit
Contoh ; Giurgeria.

2. Bahasa Austris/Austria
a. Bahasa Austronesia yang akan dipelajari
1. Bahasa Nusantara
2. Bahasa Oceanea (Iriyan)
3. Bahasa Polinesia
b. Bahasa Austro Asia (berada disepanjang selat Malaka)
c. BahasaTibeto Cina (Tibet, Cina, Birma, Muangtai, Thailand, Miyamar)
3. Bahasa terpencil di Asia dan Australia
Contoh : Halmahera, ternate, Tedore, Andaman, Hiperbolia.
4. Bahasa – bahasa Afrika
5. Bahasa – bahasa Amerika


II BAHASA AUSTRONESIA

1. ?
Dipegunungan Zunan di Cina Selatan pernah hidup suku bangsa yang bernama Austronesia, diusir oleh suku Cina , sehingga pindah menghilir melalui makong sehingga sampai diwilayah Asia tenggara.

2. Penyebaran Bahasa Austronesia.
 Terjadi disepanjang wilayah laut teduh atau laut Pasifik
 Tepatnya dimulai pulau Ester Island sebelah Timur dan diakhiri di pulau Madagaskar sebelah Barat.

3. Gejala Istimewa pada Bahasa Austronesia
1. Ada kata dasar dan kata yang diturunkan dari berbagai imbuhan
Kata dasar = jalan
Kata turunan = Perjalanan, menjalankan , dijalankan , berjalan.
2. Kata dasar kebanyakan bersuku dua
Contoh ; jalan, mandi tuli, mati , lari.
3. Tidak mengenal adanya gejala Gender (Pembedaan jenis kelamin)
4. Terdapat perbedaan antara “Kita” dan “kamu”
5. Pernyataan Nemerus/numerial/jumlah pada sebuah benda jauh lebih sempurna, kesempurnaan itu bias melalui Afiksasi, Reduplikasi, ataupun penambahan kata tetentu.
Contoh :
- menumpuk setinggi gunung.
- Kertas berceceran di lantai
- Sederetan took
- Toko – took


4. Pengaruh bahasa asing terhadap bahasa Austronesia.
a. Pengaruh orang India.
Yang menjadikan pengaruh adalah penuturnya. Orang hujarat India pergi ke Asia tenggara untuk berdagang membawa bahasa sansekerta, disini yang paling berpengaruh adalah bahasa Sansekerta.
b. Pengaruh Agama Islam.
Pada abad ke 13 agama Islam masuk ke Indonesia, melalui agama Islam yang mempengaruhi adalah bahasa Arab, kenapa agama Islam bukan orang Islam karena yang beragama Islam belum tentu berbahasa Arab.
c. Pengaruh orang Eropa.
Bahasa tergantung pada penjajahnya kalau yang menjajah itu Belanda seperti di Indonesia yang lama menjajah adalah bangsa Belanda maka banyak dipengaruhi oleh orang Belanda.







5. Penggolongan bahasa Austronesia berdasarkan ilmu alam

I. Bahasa Austronesia dibagian timur II. Bahasa Austronesia di bagian Barat
- Bahasanya bahasa Pasifik /bhs. Oceania/ bhs. Nusalautan - Bahasa Hespiranesia/Nusantara
- Bahasa Nusantara itu bahasa Austronesia yang ada di wilayah barat.
a. Rumpun Bhs. Polisenia/ Nusabanyak.
Pulau Ester Island sebelah timur sampai ke pulauan Hawai sebelah selatan dan sampai di Selandia baru sebelah Selatan.
Hawai

Segitiga besar Polisenia

Ester Island Selandia baru

Wilayah penutur Polisenia
b. Rumpun bahasa Melanisia/Nusahitam
Kepulauan Fiji – Hibridia baru – kaledonia baru – Salmon dan berakhir di Islandia baru.
c. Rumpun Bahasa Mikronesia/Nusakecil.
Kepulauan Karolina – Kepulauan Mariyana – Kepulauan Marshal – Kepulauan Gilbert. a. Bahasa Philiphina.
Salah satunya adalah bhs. Tagalok(Bhs daerah Eropa), Iloko,
b. Bhs- bhs Sub Philiphina
Cth ; Sangartalaut, Minahasa (Sulawesi Utara)
c. Bahasa – bahasa Malaysia
Bahasa Melayu.
d. Bahasa Cham di Kamboja
e. Bhs Malagasi di Magadaskar (Eropa)
f. Bahasa – bahasa daerah di sebagian besar wilayah Indonesia

Kata para ahli bahwa ; “ bahasa Jawa memiliki kedudukan istimewa di antara bahasa – bahasa Austronesia” alasannya yaitu ;
1. Karena merupakan bahasa bersejarah (bhs Jawa sudah dikenal sejak abad 9)
2. Bahasa berbudaya (bhs. Jawa ada unggah – ungguh, tata karma/ stratifikasi)
3. Penuturnya melebihi 50 juta jiwa. (wilayah penuturnya Jawa Tengah, sebagian Jawa Timur, DIY)

BAHASA BAHASA DI WILAYAH INDONESIA

Pulau Sumatra Pulau Jawa
1. Bhs. Aceh
2. Bhs. Gayung
3. Bhs. Mingakabau (Smt Brt)
4. Bhs. Batak (Smt Ut)
5. Bhs. Pasemah
6. Bhs. Bengkulu
7. Bhs. Nias
8. Bhs. Batin 1. bhs. Sunda
2. Bhs. Betawi (melayu Jkt)
3. Bhs Jawa
4. Bhs. Madura
5. Bhs. Tengger (pegunggan Bromo)
6. Bhs. Badui (Pegun.kendeng)
7. Bhs. Bawean (kab Surabaya)
Pulau Kalimantan Pulau Sulawesi
1. Bhs. Banjar
2. Bhs. Dusun
3. Bhs. Murut/Dayak(org Dayak)
4. Bhs. Tidung
5. Bhs. Kenyah
6. Bhs. Bidayah
7. Bhs. Punang
8. Bhs. Iban 1. Bhs. Sagirtalaut
2. Bhs. Minahasa
3. Bhs. Bolaang mangundo
4. Bhs. Bugis Hampir sama
5. Bhs. Mandar
6. Bhs. Toraja
7. Bhs. Tomimi
8. Bhs. Munabuton
Pulau Maluku Nusa Tenggara Timur (Flores)
1. Bhs. Ternate
2. Bhs. Tedore
3. Bhs. Halmahera
4. Bhs. Salaru
5. Bhs. Kae
6. Bhs. Makatian 1. Bhs. Sumba
2. Bhs. Ende
3. Bhs. Solor
4. Bhs. Alor
5. Bhs. Rofi
6. Bhs. Sawu
Pulau Lombok Pulau Irian
1. Bhs. Sumbawa
2. Bhs. Sanggar
3. Bhs. Bima
4. Bhs. Donggo 1. Bhs. Sorong
2. Bhs. Biak
3. Bhs. Ninboran
4. Bhs. Mor
5. Bhs. Midoi
Pulau Bali (bhs Bali)

Tembung Kriya (Kata Kerja)

BAB II
TEMBUNG KRIYA



2.1. Pengertian Tembung Kriya utawa Verba.

Tembung kriya utawa Verba yaiku tembung sing mertelakake solah bawa utawa tandang gawe (Verba Tindakan). Tembung kriya uga bisa ngemu teges lumakuning kaanan (Verba proses).
Tuladhane tembung kriya sing mertelakake tandang gawe utawa Verba tindakan (kajupuk saka cerkak Sepedhane Pak Guru Suwardo) :
- mulang , nabrak , nuntun , ngoyak , mbayar, numpak, lan sapanunggalane.
Tuladhane tembung kriya sing mertelakake prose utawa Verba proses (kajupuk saka cerkak Sepedhane Pak Guru Suwardo) :
- mblawus, teyengen, mlethek, lan sapanunggalane.


2.2. Cirine Tembung Kriya utawa Verba.

Cirine tembung kriya bisa dimangerteni kanthi ngamati telung perangan yaiku :

2.2.1. Wujud Morfologise.

Yen ngamati wujud morfologise verba iku kadhapuk saka pirang – pirang morfem, kaya morfem Afik, morfem Reduplikasi lingga utawa campuran, morfem – morfem Afik karo morfem Reduplikasi lingga.
Tuladhan : (kajupuk saka cerkak Sepedhane Pak Guru Suwardo)
- mulang , njagong, ngoyak, disuduk – suduk, disawang – sawang, nyukup – nyukupake , disesel – seselake.


2.2.2. Prilaku utawa perangkai sintaksise.

Kaya sing wis tak diaturake ana ing ngarep yen verba utawa tembung kriya iku lungguhe utawa manggone ana ing fungsi predikat /wasesa. Tuladhan “Pak guru Suwardo numpak sepedha jengkianyar gres” (kajupuk saka cerkak Sepedhane Pak Guru Suwardo) . Sing manggoni ana ing fungsi predikat utawa wasesa yaiku numpak . Numpak iku kalebu verba utawa tembung kriya , yaiku kadhapuk saka tembung tumpak sing oleh ater –ater Anuswara ( n – tumpak ) . Sasangka,( 2001: 39) ngandhake”Ater – ater Anuswara iku yen sumambung ing tembung lingga bakal ndhapuk tembung kriya tanduk”.


2.2.3. Prilaku utawa perangkai simantise.

Yen dideleng saka perangkai semantise bisa kajupuk saka tuladha mengkene “Wong tuwane ora nyangoni bandha” (kajupuk saka cerkak Sepedhane Pak Guru Suwardo). Saka Tuladha iku sing dadi verbane yaiku ora nyangoni. Sasangka (2001: 101) ngandhake “Tembung kriya bisa diorakake (dinegasikan) nganggo tembung ora , kejaba bisa diorakake, tembung kriya basa Jawa uga bisa sumambung karo tembung anggone”. Nyangoni iku kalebu verba tindakan utawa verba aksi amarga ngelakoni salah sijining tindakan utawa tandang gawe.


2.3. Jenise Tembung Kriya.

Sasangka (2001: 101) ngandhake “Tembung kriya dibedakake dadi loro yaiku tembung kriya tanduk lan tembung kriya tanggap”. Nanging (Adi, Tanpa Tahun: 96) ngandhakake “Tembung kriya iku kaperang dadi papat yaiku Tembung kriya tanduk, tembung kriya tanggap, tembung kriya lingga, lan tembung kriya rangkep” mula ayo tembung kriya iki kita rembung ing ngisor kanthi mirunggan.


2.3.1 Tembung Kriya Tanduk / Kata Kerja Aktif.

Tembung kriya tanduk yaiku tembung kriya sing jejere (Subjek) dadi paraga (Pelaku). Tembung kriya tanduk iki bisa kadhapuk kanthi muwuhake ater – ater Anuswara (m - , n -, ng- , ny) mula jejer ing ukara tanduk tansah dadi paraga kang nindakake sawijining pakaryan.
Tembung kriya tanduk bisa dibedakake dadi loro yaiku tembung kriya tanduk mawa lesan lan kriya tanduk tanpa lesan.


2.3.1.1 Kriya tanduk mawa lesan / Kata kerja transitif (Verba Transitif).

Kriya tanduk mawa lesan yaiku tembung kriya kang tansah mbutuhake utawa ngarep – ngarep anane lesan (Objek). Tembung kriya mawa lesan iki padatan migunakake ater –ater Anuswara (m - , n -, ng- , ny) , ater – ater Anuswara lan panambang -i (m – i, n – i, ng – i, ny – i) utawa panambang -ake (m – ake, n – ake, ng – ake, ny – ake). Tuladha tembung kriya tanduk mawa lesan katon kaya ing ngisor iki (kajupuk saka cerkak Sepedhane Pak Guru Suwardo) :
mulang njagokake ngrungakake nyusul
nabrak nyangoni nyegat nglumpukake
nuntun numpak ngampiri
ngoyak ngucap ndadekake
ngopeni mundhut ngasta
mbayar mancing nggenehake
mikir nampik ngoleki
nodhong ngetung ngadhepake



2.3.1.2 Kriya tanduk tanpa lesan / Kata kerja intransitif ( Verba Intransitif).

Kriya tanduk tanpa lesan yaiku tembung kriya kang ora mbutuhake utawa ora ngarep – ngarep anane lesan (Objek). Tembung kriya tanduk tanpa lesan iki padatan migunakake ater – ater Anuswara (m - , n -, ng- , ny) , ma Anuswara ( maNasal) lan mer- , Tuladha tembung kriya tanduk tanpa lesan katon kaya ing ngisor iki (kajupuk saka cerkak Sepedhane Pak Guru Suwardo) :
mblawus mbesengut
teyengen
mlethek



2.3.2. Tembung Kriya Tanggap / Kata kerja pasif.

Tembung kriya tanggap yaiku tembung kriya kang jejere (Subjek) dadi sasaran (Penderita). Tembung kriya tanggap iku bisa ndhapuk kanthi muwuhake ater – ater di- , ka- , ke- , lan seselan - in - , sarta kawuwuhan klitik dak-, lan kok- . Mula jejer ing ukara tanggap tansah dadi sasaran sawijining pakaryan. Kang kalebu tembung kriya tanggap kaya ing ngisor iki (kajupuk saka cerkak Sepedhane Pak Guru Suwardo) :
dituntun dititipke disawang - sawang dilapuri
dipasang kedhisikan ditingkatake dilapi
diajak dianakake ditumpaki dinesoni
dirangke dipotong sinamudana Dielokake
Keterak diangkat katempekan Dilawuhi
digatekake kokmilih daktutugake Digawe
dakpamit diwenehake Kedaya - daya sinambi
sinambar dikunci ditindhihi Dakbayarke


2.3.3. Tembung Kriya lingga.

Tembung kriya lingga yaiku tembung kriya kang isih wujud lingga , tegese durung oleh ater – ater , seselan utawa panambang.
Tuladha (kajupuk saka cerkak Sepedhane Pak Guru Suwardo) :
- lungguh. , bayar , masak.


2.3.4. Tembung Kriya Rangkep.

Tembung kriya rangkep yaiku tembung kriya kang awujud tembung rangkep.
Tuladha (kajupuk saka cerkak Sepedhane Pak Guru Suwardo) :
- ubag – ubeg , jejogedan , mubra – mubru , leyeh – leyeh , ndusal – ndusel

PKN

I. PENDAHULUAN

PERLUASAN DAN PEMERATAAN MEMPEROLEH PENDIDIKAN BAGI SELURUH RAKYAT INDONESIA YANG BELUM MERATA

Pendidikan merupakan fondasi yang paling penting dalam kehidupan suatu Negara, karena kemajuan suatu Negara bisa diukur dari maju tidaknya pendidikan di Negara tersebut. Pendidikan dimasyarakat kita terutama pada anak – anak keluarga kurang mampu biasanya terbentur oleh kondisi ekonomi yang sedang amburadul seperti sekarang ini.

Seperti bencana alam yang bertubi – tubi melanda Negara kita semakin memperpuruk dunia pendidikan, kita semakin tidak bisa memenuhi amanat bahwa arah kebijakan pendidikan adalah mengupayakan perluasan dan pemerataan kesempatan memperoleh pendidikan bermutu.

Kondisi seperti ini yang menjadi kendala bagi kelanjutan pendidikan bagi masyarakat yang kurang mampu, bahkan sebuah sekolah negeri menerma siswa baru dengan membuka jalur khusus yaitu siswa yang nilainya rendah atau minim dapat diterima disekolah tersebut asalkan membayar uang gedung sekian, biasanya ditetapkan oleh masing – masing sekolah yang bersangkutan. Disinilah timbul ketidak adilan antara anak – anak dari keluarga tak mampu yang mempunyai nilai tinggi bisa tergeser oleh anak – anak dari keluarga mampu yang nilainya rendah tapi mempunyai uang untuk membayar uang gedung. Sehingga yang miskin dan bodoh ditumpukan pada sekolah swasta yang miskin dan kecil, seharusnya dimanapun mereka pemerintah memfasilitasi anak - anak miskin tersebut. Jika mereka sekolah diswasta justru sekolah swasta itu nantinya biar ikut berkembang, tidak adil bila guru dan sekolah negeri yang sudah mendapat fasilitas dari Negara hanya mendidik siswa dari keluarga mampu, dan biasanya anak dari keluarga mampu sekolah di sekolahan negeri karena mereka mempunyai uang.

Mungkin yang akan saya sorot dalam makalah ini adalah mengenai arah kebijaksanan pemerintah yang belum tercapai dalam mengupayakan perluasan dan pemerataan kesempatan memperoleh pendidikan yang bermutu tinggi bagi seluruh rakyat Indonesia menuju terciptanya manusia Indonesia berkualitas tinggi dengan peningkatan anggaran pendidikan secara berarti.

II. PEMBAHASAN
1. Pendidikan yang terdapat disekitar kita.

Kondisi ekonomi masyarakat yang lemah menjadi kendala bagi kelanjutan pendidikan anak –anak mereka. Terutama bagi mereka yang mempunyai anak berprestasi tapi dari keluarga yang kurang mampu, anaknya ingin melanjutkan ke sekolah negeri karena dari segi fasilitas memadai dan biayanya agak ringan, tetapi kenyataannya malah justru terbalik. Di sebuah sekolah negeri dalam menerima siswa baru secara terang terangan membuka penerimaan siswa melalui jalur khusus yaitu bagi anak – anak yang nilainya rendah atau minim bisa masuk ke sekolah tersebut dengan membayar uang gedung sekian. Akibat dari hal tersebut yaitu anak dari keluarga miskin tapi berprestasi bisa tergeserkan oleh anak dari keluarga yang mampu membayar uang gedung walaupun nilainya rendah.

Seharusnya dalam penerimaan peserta didik tahun ajaran baru diperlukan kebijakan untuk bisa menampung semua siswa dari berbagai lapisan masyarakat , baik dari keluarga kaya , miskin , maupun yang sedang terkena musibah bencana alam. Dan system yang digunakan dalam penerimaan siswa baru adalah menurut nilai UAN dan test sebelum anak itu masuk , bukan dari sanggup atau tidak dia membayar uang gedung yang telah ditetapkan. Anak dari kelaurga miskin memang selalu merasa kalah , minder dan sebagainya. Oleh karena itu kebijakan penerimaan siswa baru hendaknya jangan menambah beban anak bangsa untuk masuk pada jenjang pendidikan lanjut. Terutama bagi keluarga kurang mampu agar mereka mempunyai kesempatan yang sama.

2. Landasan Hukum

Di dalam UU No. 20/2003 tentang Sisdiknas disebutkan pendidikan diselenggarakan dengan memperdayakan semua komponen melalui peran serta dalam penyelenggarakan dan pengendalian mutu pendidikan. Berarti pendidikan diselenggarakan oleh pemerintah dan masyarakat dalam suasana kemitraan dan kerjasama yang saling melengkapi.
UUD 1945 pasal 31 ( 1 ) menyatakan bahwa : “Tiap – tiap warga Negara berhak mendapatkan pengajaran” dan Pembukaan UUD 1945 alinea empat yang isinya diantaranya berbunyi “Mencerdaskan kehidupan bangsa” .

3. Dampak dan tindakan yang sebaiknya dilakuakn.

Di dalam praktiknya kebijakan ini sulit dilaksanakan. Sekolah negeri yang mendapatkan fasilitas dari pemerintah baik sarana prasarana maupun guru akan mendapatkan awal yang lebih baik. Sedangkan sekolah swasta yang tadinya didirikan unatuk misi sosial dalam kurun waktu tertentu banyak mengalami kesulitan. Terutama mengenai pendanaan

Hal ini berakibat mutu proses belajar mengajar, guru , murid pada sekolah swasta menjadi menurun. Sudah bukan rahasia umum sekolah – sekolah swasta lebih banyak menampung anak – anak dari keluarga kurang mampu. Akibatnya biaya operasional baik gaji guru maupun pengembangan fasilitas kurang mendapat dukungan. Jadi kemiskinana merupakan merupakan rintangan besar bagi seseorang untuk memperoleh hak – hak pendidikan mereka. Ironinya pendidikan adalah merupakan salah satu cara untuk memutus rantai kemiskinan. Upaya yang mengarah pada peningkatan akses pendidikan bagi anak –anak yang kurang mampu sebetulnya memang sedah banyak dilakukan.

Namun kenyataannya biaya pendidikan anak baik yang kaya maupun miskin dalam system pendidikan formal itu sama. Hal ini bisa dilihat pada sekolah – sekolah negeri yang hampir semua kegiatannya sudah dibantu pemerintah justru diduduki oleh mayoritas anak – anak orang kaya. Sebaliknya anak – anak pekerja keras, buruh – buruh pabrik, justru sekolah si sekolah swasta kecil. Maka dengan demikan bisa diartikan anak orang kaya justru membayar biaya pendidikan lebih kecil dan menikmati fasilitas yang lebih baik dibanding anak - anak yang kurang mampu. Mereka menanggung biaya lebih banyak dan mendapatkan fasilitas yang kurang baik.

Kemampun ekonomi orang tua selalu menjadi pertimbangannya. Kalau kita mengacu pada tugas Negara untuk mencerdaskan bangsa, hukumnya wajib bagi pemerintah menerima semua anak baik yang bodoh atau miskin untuk bisa ikut menikmati fasilitas disekolah bermutu. (negeri).

Sebaiknya pemerintah menindak dan memberi peringatan kepada sekolah - sekolah negeri yang dalam pelaksanaan penerimaan siswa baru secara terang terangan membuka jalur khusus seperti tercantum diatas , agar arah kebijaksanaan pemerintah dalam bidang pendidikan dapat tercapai yaitu terciptanya perluasan dan pemerataan memperoleh pendidikan yang bermutu dengan tidak memandang antara anak dari keluarga kaya atau anak dari keluarga miskin.


III. PENUTUP

1. KESIMPULAN

Kondisi masyarakat Indonesia yang sedang dilanda Musibah bencana alam, dan kondisi ekonomi yang kurang menentu, tentunya ikut mempengaruhi perjalanan dalam bidang pendidikan. Dimana Pendidikan merupakan hal yang paling utama dalam suatu Negara untuk mencetak generasi muda yang mempunyai tingkat sumber daya manusia yang profesional. Oleh karena itu pemerintah dalam upaya mencerdaskan kehidupan bangsa seharusnya memberi tindakan atau peringatan kepada sekolah sekolah yang dalam penerimaan siswa baru tidak melalui tes penuh tapi melalui manipulasi uang, dengan cara menarik uang gedung bagi calon siswa yang nilainya rendah tapi berkeinginan untuk masuk ke sekolah tersebut bahkan dapat mengeser siswa yang berprestasi tapi dari keluarga yang kurang mampu.

Untuk itu dalam rangka untuk mewujudkan arah kebijaksanaan pemerintah dalam bidang pendidikan agar dapat tercapai tentunya pemerintah harus bertindak tegas dalam menangani sekolah - sekolah negeri yang melakukan praktek seperti itu.

KKL

Di semster 4 seluruh mahasiswa IKIP PGRI Jurusan Pendidikan Bahasa dan Sastra Jawa melakukan Kuliah Kerja Lapangan (KKL) ke kota Solo dan Yogyakarta, Tempat KKL yang di kunjungi yaitu Mangkunegaran Surakarta, Museum Radya Pustaka Surakarta, Candi Prambanan, Padepokan Bagong Kusumadiharja, stasiun TVRI Yogyakarta, dan Rumah Tembi. saya sangat senang sekali melihat Benda - benda pusaka dan kebudayaan yang ada di tiap - tiap tempat yang saya kunjungi, benda -benda dan kebudayaan tersebut harus kita jaga dan kita lestarikan, jangan sampai budaya yang adi luhung ini hilang ditelan jaman......................

Pemerolehan Bahasa Pada Anak

PEMEROLEHAN BAHASA PADA ANAK


2.1. Ana wulan – wulan Sepisan

ana minggu – minggu sepisan bisa dingendikakake yen basa sawijining bayi yaiku tangisan. Tangisan kanggo bayi kalebu sawijining cara komunikasi kaliyan ibune utawa pawongan sing ngopeni. saumpama tangisan bayi dianalisis nganggo spektograf swara, dhewe bisa ngerti yen tangisan – tangisan kuwe beda – beda, ana bab nada, ritme, lan suwine. Tangisan amarga ngelih beda karo tangisan amarga lara.
Sauwise bayi umure udakara patang minggu, si bayi mulai ngetokake swara liya kejaba tangisan contone sawise warek nyusu bayi mulai ndenguk, senajan swara iku ora disengaja dening bayi. Ana umur udakara enem minggu bayi mulai ngerutke lambe yen nyawang ing pasuryan ibune. Si bayi ngguyu lan ngobahake sikile pratandha yen si bayi seneng. Ana umur udakara rong wulan, bayi mulai ngerti yen swarane oleh tanggapan sing nyenengake saka ibune. Kejaba iku vokalisasi awal iku ora mung “wicara” artine si bayi ngungkapake gagasan utawa perasaane, nanging si bayi uga sengaja nyoba ngomunikasikake.
Apa ta sing bisa dhewe lakoni kanggo ngrangsang ngrembakane basane si bayi ana ing wulan – wulan sepisan. Iki ngilingi ora ana daya si bayi ing wulan – wulan sepisan, sing kudu dilakoni yaiku usaha mahami basa bayi lan nglatih pangrunggone kanggo ngrunggokake swara wong liya.
Mahami basa bayi. Bayi kuwe ora tau nagis yen tanpa sebab, bisa uga bayi nangis amarga ngelih, lara, ora enak awake, hawane panas banget, lan liya – liyane. Saumpama bayi nangis artine bayi iku mbutuhake sawijining bab, mula sing kudu dhewe usahake yaiku nemokake apa ta sing bayi butuhake lan nyukupi kebutuhane. Saumpama ing wulan wulan iku metu gagasan kanggo nandur kadisiplinan si bayi, mesthine gagasan iku kudu dhewe ilangi, yen bayi nangis dhewe kudu takon karo awake dhewe “Apa ta sing bayi butuhake lan kepriye carane nyukupi kebutuhane?” mula tangisane bayi iku bisa diarani panggilan saka si bayi yen arep njaluk pitulungan. Saumpama dhewe nanggapi panggilan iku mesthi wae si bayi nduweni rasa aman lan pungkasane bisa nduweni rasa pangerten.
Nimbang si bayi. Nimbang utawa ngayun – ngayunake bayi karo ngajak wicara utawa bersenadung wis lumrah lan dilakoni karo kabeh ibu marang anake, kaya wis dadi naluri ibu. Mula ora disengaja ibu nimbang, ngajak wicara marang bayine, bab iku nduweni arti sing wigati kanggo ngrembakane basa bayi umume. Kanggo bayi ana wulan – wulan sepisan. Mesthi wae bayi ora ngerti apa sing wong liya utawa ibu omongke, naging bersenandung karo wicara karo bayi. Bayi darbe rasa yen ibu nyenengi awit awal. Kajaba iku ibu uga ngenehake kasempatan kanggo bayi supaya nglatih ngrunggakake swara pawongan wicara. Sebab sadurunge bayi ajar wicara, bayi kudu bisa mbedak – mbedakake swara ndisek.


2.2. Saka telung wulan nganti enem wulan.

Ana umur telu wulan nganti enem wulan, si bayi mulai ngoceh biyasane ocehane diwiwiti nganggo huruf sing urip “Aaa” utawa “Ooo” utawa “Aaoo” yen dhewe ngajak wicara si bayi nyauri nganggo ocehan. Mula bayi bisa kendel ngoceh yen dhewe kendel ngajak wicara lan ngocehe sithik yen dhewe ora tau ngajak wicara utawa amarga si bayi tuli. Senajan mengkono bayi umur patang wulan utawa limang wulan yen asring diajak wicara ora mung angawe akeh ngocehe wae, nanging uga bisa nbantu bayi ngetokake swara – swara sing luweh variasi. Huruf mati sing sepisan biyasane bayi ucapke yaiku huruf P, B, lan M , mula ocehane bisa karungu kaya swara “Paa”, “Baa”, “Maa”.
Yen dhewe gatekake kanthi cermat, saumpama dhewe wicara karo sawijining bayi, dhewe bisa ndelok reaksi – reaksine si bayi marang wicarane wong sing lagek wicara. Sepisanan bayi ngrunggakake kanthi cermat lan nyawang pasuryan sing wicara. Saumpama kita mandek sedela anggone wicara, bayi mesthi nagggapi nganggo ocehan. Mula yen dhewe wicara karo bayi saktenane dhewe wis ngenehi stimulasi marang si bayi kanggo ngawe swara - swara sing wis dikuwasani utawa sing gek disinaoni. Sementara dhewe wicara marang bayi, bayi nyinaoni swara kita sahingga si bayi bisa mbedakake swarane kita karo swara – swara wong liya ning sakiwa tengene utawa swara - swara liya sakliyane swara manungsa. Umur enem wulan, bayi wis bisa mbedakake swara – swara wong sing dikenal lan swara swara wong sing durung dikenal. Yen dhewe mlebu ana kamare lan ngomong karo bayi, si bayi mesthi ngguyu lan ngoceh : nanging yen wong sing ora dikenal angawe sing ora apek marang bayi, si bayi mesthi nguduhake sikep curiga lan waspada.
Bab wigati sing perlu dicatet ngenani ngrembakane basa bayi ana umur iki yaiku kelancaran lan akehe ocehan si bayi ana wulan wulan iki erat banget hubungane karo kelancaran lan kecepetane sinau basa ing dina mbesuk. Satemene kaya sing wis sebutke ing ndhuwur, akehe ocehan saiki gumantung karo awake dhewe anggone ngajak wicara marang bayi. Mula kewajiban awake dhewe sing paling pokok magayutan karo bab iki yaiku wicara sakakeh –akehe karo bayi lan ngrunggakake apa sing diomongke bayi supaya ketok kaya dialog.
Merangsang ocehan. Awake dhewe wis ngerti yen kanggo ngerangsang ocehan si bayi, dhewe kudu akeh wicara karo bayi. Senajan mengkono wicara karo si bayi ora gampang kanggo kabeh wong, mligine para bapak. Ana sing amarga ora akeh wicarane (Pendiam), ana wong sing satenane akeh wicarane, nanging nduweni rasa isin yen wicara karo bayi. Apa wae alasane, ngilingi wigatine wicara karo si bayi, bab iku kudu diusahake, dhewe kudu bisa nyingkirake rasa isin.
Ana pirang – pirang cara kanggo namengi kaewetan wicara karo bayi, kaya ta ngomong karo si bayi apa wae sing kudu dhewe lakoni kanggo si bayi, “adus sek cah ayu” “Copot sek klambine” lan liyan – liyane. Bisa uga ngudhuhake buku sing ana gambare, awake dhewe crita babagan apa ta sing ana ning gambar iku lan dhewe ethok ethok agek wicara karo bocah sing umure telung taun. Senajan si bayi ora ngerti apa sing dhewe omongke, si bayi mesthi terangsang arak nanggapi apa sing awake dhewe omongke lan seneng banget ndeleng gambar – gambar sing dhewe uduhake mau. Kanggo ngakehake wicara, bisa uga dhewe ngetokake pitakon – pitakon, kaya ta “Iki apik ya” “Wong iku arep ning endi” lan liyan – liyane.
Mirengake si bayi. Awake dhewe ora mung kudu wicara karo si bayi, nanging uga kudu ngrunggakake si bayi lan njawab yen bayi ngetokake swara. Bayi mbutuhake percakapan, ora mung ngrunggakake dhewe wicara terus terusan. Yen pas ngamong – ngomong karo bayi , sing wigati yaiku dhewe kudu wicara sing biayasa wae, ora perlu nyingkat utawa nyudha ukarane sing dhewe arep ucapake, sebab sing wenehi stimulasi marang bayi dudu pemahaman isine, nanging kelancaran lan swara wicarane kita.


2.3. Saka enem wulan tekane setaun

Wulan – wulan iki kalebu tahap perkembangan sing paling wigati kanggo ngrembakane basa si bayi. Biyasane si bayi isih tetep ngetokake ocehan – ocehan kanggo nanggapi wong sing lagi ngajak wicara. Ana umur enem wulan, kesadaran bayi marang swarane wong sing omong – omongan ning sampinge wis mulai mundhak. Ana akhir umur pitung wulan, bayi mulai kemajengan. Ocehan sing muane mung sawanda, saiki dadi rong wanda kanggo mbaleni wanda kuwe, umpamane sing maune mung “Paa” saiki dadi “Papaa” saumpama kemajengan iki wis tumeka. Mesthi wae bayi mulai nyinaoni swara – swara anyar.
Ana umur wolung sasi, biyasane bayi mulai kepencut karo wicarane wong dewasa sing ana ing sakiwa tengene, senajan pawicarane iku ora tumuju ing bayi. Bayi mulai sinau teriak supaya digatekake karo wong tuwane, mula bisa dikandhake yen bayi iku mulai ngunakake swara kanggo tujuan komunikatif tartamtu. Ana umur sangang sasi bayi mulai ngetokake swara luwih terinci nganggo serangkaian wanda, umpamane “Paa – paa – paa – paa” utawa “Maa – maa – maa – maa”. Ing wektu sing padha bayi mulai ngowahi tekanan nada swarane, mula bisa pirang – pirang nada sing bisa dirunggakake kaya takon, guyon. Terus bayi ora mung nyusun balenane wanda, nanging uga mulai nyambungake wanda sing beda – beda. Saiki bayi wis bisa ngucapake tembung tembung sing bener.
Kapan bayi mulai ngucapake tembung sing sepisan, kirane angel ditentokake. Nanging ana ing umur sepuluh sasi utawa sewelas sasi , bayi biyasane mulai nggunakake swara tartamtu kanggo ngarani araning barang tertamtu. Umpamane bayi ngandhakake “bon – bon” karo nguduhke bal. ing wektu kuwe bayi isih mbutuhake wektu kanggo nemtokake swara apa sing digunakake kanggo ngarani barang sing bayi pengini. satenane bayi ing wulan –wulan iki wis nduweni basa dhewe, sing mung bisa dingerteni karo wong – wong sing cepak karo si bayi kuwe.
Bayi ana umur udakara wolu tekan rolas sasi seneng banget nirokake swara utawa tindakane wong – wong sing ana ing sakiwa tengene. Nanging kudu dieleng – eleng yen bayi kuwe sinau wicara ora mung bisane nirokake wae, kaya manuk beo. Nanging bayi sinau wicara kaya ngerunggakake , nirokake, lan mahami. Pisanan bayi kudu ngerunggakake tembung – tembung sing diucapake karo wong liya, terus nyoba nirokake lan ngupaya mahami artine. Kanti cara kuwe bayi bisa ngucapake tembung sing nduweni arti kanggo si bayi kuwe. mula kuwe, saumpama ana anak sing durung bisa ngucapake satembung wae ning ulang taune sing sepisan, kudune dhewe ora kena cepet – cepet njukuk kesimpulan yen si bayi kuwe rendet wicarane utawa males wicara. Bisa uga bayi kuwe lagi sinau mahami tembung – tembung sing dheweke runggakake saka wong – wong sing ana ing sakiwa tengene.
Kanggo wenehi stimulasi supaya si bayi kepengin ngrunggakake, nirokake ucapan lan mahami arti tembung, ana babagan sing kudu dhewe gatekake.
Wicara langsung. Bayi sinau mahami arti tembung nganggo cara ngrunggakake tembung iku kanthi bolan - balen ing ukara – ukara sing beda – beda, ing sawijining nada swara, ekspresi rai, lan obahing awak saka wong sing wicara. Mula saumpama dhewe kepengin wenehi stimulasi supaya bayi sinau wicara, ora ana cara liya kejaba wicara langsung karo sibayi. Bayi ora bisa ngatekake lan ngrunggakake kanthi cermat yen pas ngomong - ngomong karo wong akeh. Saumpamane wae, kabeh kaluwarga ana ing ruang keluwarga lan ramen anggone among – omongan, bayi ora bisa ajar apa – apa saka percakapan kuwe, si bayi mung kaya ana ing lautan swara.
Kejaba iku, penting uga dhewe nunjuk marang sing dhewe omongke lan nggunakake tembung sing padha ing ukara – ukara sing beda, supaya ngampangake pemahamane. Umpamane, “Ana ngendi sepatune ?” (karo ngajak si bocah ngoleki sepatune). Sawise ketemu, “kok kaya ngene regete” , “Ayo sepatune tak reseke” , “rene sepatune tak dienggokake ing sikilmu”. Karo menehi jeneng ing barang – barang utawa objek – objek sing kanthi cara fisik ketok, bisa ngampangake bayi anggone nyinaoni mahami arti tembung lan bisa uga ngabungake kanthi cara langsung araning objek.
Aja ethok – ethok ora ngerti. bocah bisa temen anggone sinau wicara yen kita ngudhuhake sikep luwih anggone ngatekake bayi lan bisa mahami apa sing diomongke Bocah, lan saumpama bocah dibiji bisa mahami kekarepane dhewe. contone saumpanane dhewe dolanan bal karo bocah umur sewelas utawa rolas sasi, saumpama bale ngelindhing ing sangisore meja, dhewe bisa takon, “Endi bale?” yen bocah iku nunjuk ing sangisore meja lan dhewe njukuke, bocah kuwe darbe rasa ngerti pitakonan sing ditakokake dhewe lan darbe rasa ngerti uga apa sing bocah karepake. Utawa bisa uga dhewe kongkon”Tulung jukuke bal kuwe ?” saumpama bocah kuwe mbrangkang njukuk bal kuwe lan diaturake marang dhewe, kudune dhewe ngomong “bagus, kowe wis njukuk balmu” yen mengkana bocah wis darbe rasa yen awake wis bisa mahami apa sing dhewe karepake kanthi bener, lan bocah bisa luweh semangat anggone sinau wicara.
Magayutan karo bab iki, sing kudu digatekake yaiku aja pisan – pisan dhewe ethok – ethok ora ngerti kekarepane, mung amarga bocah salah ngucapake tembung, saumpama wae bal diucapake “bon”. Sikep iki bisa ngalanggi ngrembakane basane bocah utawa ngilangake semangate anggone sinau wicara. Luweh apek yen kanthi wicaksana dhewe ngoreksi ucapane lan tetep nunjukake yen dhewe mahami apa sing bocah karepake. Dhewe kudu maklum yen ing awale bocah ora bisa ngucapake tembung – tembung kanthi bener, nanging suwe – suwe ucapane tembung kuwe mesthi dadi bener. Mula sepisan maneh sing paling wigati yaiku dhewe kudu nunjukake penghargaan kanggo usahane bocah mujudake komunikasi karo dhewe.

Unsur Intrinsik cerkak

UNSUR INTRINSIK CERKAK KANTHI IRAH - IRAHAN “PEMBANTU” DENING NK WIDIASTUTI KAPACAK ING MAJALAH JAYA BAYA,NO 28 MARET 1999.

I. Tema.
a. Tema Tradisional.
“ walaupun tatik menyembunyikan asal usulnya tak lama kemudian terbongkar juga jati dirinya”
b. Tema tingkat social.
“ Tatik kagum dhateng keluarganipun Pak Widagda, sasampunipun maos profilipun Ibu Widagda wonten majalah wanita , kadidene Ibu teladhan tingkat Nasional. Tatik kepengin ngertos kados punapa Ibu Widagda ngolah rumah tanggaipun supados sae, jalaran sangking menika Tatik mbabu ana daleme Ibu Widagda”

II. Alur lan pengaluran.
a. Penahapan alur
Ø Tahap awal.
Ø Situation : Tetepangan keluarga Pak Widagda dalasan putra putrinipun, pendidikan keluarga Pak Widagda, lan setatus sosial keluarga Pak Widagda.
Ø Generating circumtaces : “Nalika mberesake buku ana perpustakaan pribadi ora sengaja Tatik nyawang buku kandel karangane DR Poespoprodjo kanthi irah – irahan Subjektivitas dalm Histografi kang angel golek – golekane, katungkul maca nganti ora ngerti wayah. Jebul mas bayu wis ana ning ngarepe Tatik”
Ø Tahap tengah
Ø Rising Action : “Buku iku diselehake ana meja karo Tatik banjur disaut karo mas Bayu, diilang ilingi, “sing koko waca apane ?” Pitakone mas bayu. Banjur mas Bayu nakoni maneh isine buku marang Tatik . Tatik semaur mbebles isine buku iku kanthi cetho lan bener”
Ø Climax : “Kandane mas Bayu “ Aku iki wis yakin saka biyen mula , kowe dudu pembantu biasa , saiki mujura sapa kowe sabenere lan apa tujuane mrene ?”
Ø Tahap akhir.
Ø Denoument : “ Terus terang , sejatine kula ponakanipun Bu Sastro sanes pembantunipun. “sejatine kula kagum dhateng keluarga mriki , malih malih sasampunipun maos profilipun ibu panjenengan wonten majalah wanita. Kadidene ibu teladhan tingkat nasional. Kula kepingin ngertos kados punapa ibu Widagda ngolah rumah tanggaipun supados sae, mula kula kepengin mbantu ana omah kene.”
b. Alur mundur.
“ Wis seminggu ana daleme Ny Widagda mbabu, mbeneri pembantune mudhik. Bu Widagda njaluk aku nggenteni penggaweane rewange , kebeneran bapak lan ibu Widagda lagi ana Jepang , ngrawuhi sawijining seminar Internasional. Dene sing ana omah mung putrane loro , mas bayu lan mbak niken.”

“Mula bukane aku ana kene cukup sepele , awan iku bu Widagda sajak gupuh mertamu ana daleme budhe……………..***
c. Kaidah Pengaluran.
Ø Plausabilitas (Plausability).
“ Nalika ibu nggawa kowe, aku wis curiga. Mosok kok pembantu ayu tur resik, pinter micara sisan. Nalika nyapu ora sengaja aku krungu kowe rengeng –rengeng lagune spice girl, Hanson, Celine Dion, kanthi bahasa Inggris kang fasih. Uga caramu masak, yen wong Ngudi Kerta masak sega goreng ora nggawa margarin,sosis, baso, urang lan saos tomat. Selera marang TV uga mengkono seneganmu rak acara abot – abot kaya berita, aneka dialog, saksi sing dakkira dudu konsumene pembantu. “Aku uga tau ngonangi kowe maca buku bukune Niken lan ngrewangi dheweke ngarap tugase, yen Niken kena koko apusi, aku ora, sapa kowe sabenere ?”
Ø Suspense.
“Mas Bayu karo mbak Niken ngerti apa ora asal usule Tatik”


III. Tokoh lan Penokohan.
a. Jenis Tokoh.
Ø Tokoh utama : Tatik.
Ø Tokoh bawahan : Mbak Niken, Mas Bayu, Ny Widagda.
Ø Tokoh Tambahan : Pak Widagda, Bu Sastro, Lik Prapti, Kang Di, Umi.
b. Jenis Watak.
Ø Dimensi fisiologi.
a. Tatik : “Nalika Ibu nggawa kowe, aku wis curiga mosok pembantu kok ayu tur resik,…………
b. Ny Widagda : “Ibu kang isih katon ayu iku meneng sedela……….
c. Mas Bayu : “ Pisan iku aku nesu tenanan nang mas bayu, ora nyangka yen lambene lancip tukang ngelokake.
Ø Dimensi sosialogis.
a. Tatik : “ Aku sarjana Psikologi, wis wisudha nem wulan kepungkur.” (berpendidikan)
b. Pak Widagda : “ Pak Widagda jangkepe Prof. Dr. Widagda , M.Sc .Sawijining dosen PTN Kaloka kang asring entuk uandangan seminar menyang luar negeri.” (menawi katitik sangking asmanipun tiyang priyayi uga tiyang berpendidikan).
c. Ny Widagda : “ Ibu Widagda ugi sawijining sarjana nagging rima ana ngomah ngopeni garwa putra.” (istri kang berpendidikan)
d. Mas Bayu : “ Mas Bayu mahasiswa progam STAID kang dikuliahake BPPT ana Jerman (Berpendidikan).
e. Mbak Niken : “ Dene Mbak Niken lagi kuliah ana Fakultas Kedokteran PTN kaloka uga.” (Berpendidikan).
Ø Dimensi Psikologi.
a. Keluarga Bapak Widagda : “Dhasar ahlake becik, otake lantip, ndadekake keluarga iki keluarga panuntun ana lingkungan kene.” (keluarga wong pinter).
b. Tatik : “ Nalika ibu nggawa kowe aku wis curiga, mosok pembantu kok ayu tur resik, pinter micara sisan.” (wong sing pinter).
c. Teknik Perwatakan.
Ø Dramatik
Reaksi tokoh terhadap tokoh lain.
“ Nalika ibu nggawa kowe, aku wis curiga. Mosok kok pembantu ayu tur resik, pinter micara sisan. Nalika nyapu ora sengaja aku krungu kowe rengeng –rengeng lagune spice girl, Hanson, Celine Dion, kanthi bahasa Inggris kang fasih. Uga caramu masak, yen wong Ngudi Kerta masak sega goreng ora nggawa margarin,sosis, baso, urang lan saos tomat. Selera marang TV uga mengkono seneganmu rak acara abot – abot kaya berita, aneka dialog, saksi sing dakkira dudu konsumene pembantu. “Aku uga tau ngonangi kowe maca buku bukune Niken lan ngrewangi dheweke ngarap tugase, yen Niken kena koko apusi, aku ora, sapa kowe sabenere ?”
Ø Analitik
a. Tatik : “Nalika Ibu nggawa kowe, aku wis curiga mosok pembantu kok ayu tur tesik,…………
b. Ny Widagda : “Ibu kang isih katon ayu iku meneng sedela……….
c. Mas Bayu : “ Pisan iku aku nesu tenanan nag mas bayu, ora nyangka yen lambene lancip tukang ngelokake.

IV. Latar.
a. Latar Tempat.
Ø Ana daleme Bu Sastro.
“Mula bukane aku ana kene cukup sepele , awan iku bu Widagda sajak gupuh mertamu ana daleme budhe”
“Bu sastro wonten dhik ?”
Ø Ana meja makan.(Ning njero omah)
“mbak Niken maeme rahab banget, sajak keluwen.”
“Hem…masakanmu enak kene mangan sisan ,tik”
“Inggih mangke”
“lungguh kene ya kena. “dadak mundhuk – mundhuk barang”
Ø Ana perpustakaan pribadi.(ning njero omah)
“Mengkono uga ruang keluarga lan perpustakaan pribadi. Nalika mberesake buku numpuk, ora sengaja mripatku nyawang buku kandel karangane DR Poespoprodjo kanthi irah – irahan Subjektivitas dalm Histografi kang angel golek – golekane, katungkul maca nganti ora ngerti wayah.”
“hem…hem…”
Aku gragapan, daksawang Mas Bayu wis ana ngarepku, aku ingah – ingih, “anu….Nyuwun sewu…”
b. latar Waktu.
Ø Latar waktu perangan sangking wulan :“Wis seminggu aku ana daleme Ny Widagda…………..”
Ø Latar waktu perangan sangking dina : “Awan iku aku masak sop daging, ayam goreng, perkedel jagung, lan sambel kecap.”
Ø Latar waktu perangan sangking dina : “ Nalika mangan bengi, sak uwise wadiku kebukak………………”
Ø Latar waktu perangan sangking dina : “Saben wengi bocah telu ajeg ngupeng asil masakanku ing meja makan dan dibacutke diskusi.”
Ø Latar waktu perangan sangking wulan : “Dina iki Pak lan Bu Widagda rawuh, brikut garwane.
c. Latar alat.
Ø “Saben wengi bocah telu ajeg ngupeng asil masakanku ing meja makan dan dibacutke diskusi.”
d. Latar sosial.
Ø “ Terus terang , sejatine kula ponakanipun Bu Sastro sanes pembantunipun. “sejatine kula kagum dhateng keluarga mriki , malih malih sasampunipun maos profilipun ibu panjenengan wonten majalah wanita. Kadidene ibu teladhan tingkat nasional. Kula kepingin ngertos kados punapa ibu Widagda ngolah rumah tanggaipun supados sae, mula kula kepengin mbantu ana omah kene.”

V. Sudut Pandang.

Ø Sudut pandang persona pertama ; “Aku”
“Aku” Tokoh Utama (First Person Central)

Pengalaman

cerita ini dimulai waktu aku pergi KKL ke Jogja dan Solo, pada waktu itu tepatnya pas lagi makan malam di Jogjakarta aku berkenalan dengan dua cewek kebetulan juga satu kampus dengan aku, tapi dia kelas reguler dan aku kelas ekstensi jadi sebelumnya aku ndak kenal. aku tanya namanya yang satu berinisial E dan yang satu berinisial S, aku juga minta nomer HP nya dia. sepulang aku KKL kira - kira satu bulanan aku mencoba SMS san ama dia, terus dia juga mau jadi temen aku. dalam hatiku senang sekali karena aku kan belum begitu kenal dengan keadaan kampusku, pikiran aku , kalau kapan - kapan aku pergi ke kampus untuk legalisir atau keperluan yang lain kan aku bisa minta tolong ke dia, e malah apa yang aku harapkan malah tidak sesuai dengan apa yang aku pikirkan. memang aku sebelumnya pernah mengirimkan pulsa ke dia, maksud aku baik, kalau dia ndak punya pulsa terus terima pulsa dari aku maksud aku kalau ada hal yang penting mengenai mata kuliah biyar aku bisa tahu gitu.......dan kalau dia bisa berhubungan dengan keluarga, sahabat, temen, pacarnya dia, kan aku dapat pahala............ akhirnya pacarnya dia curiga, aku juga ndak tahu pacarnya dia dapat no Hp ku dari mana. beberapa hari kemudian pacarnya dia sms aku kalau aku ngganggu ceweknya dia, malah pacarnya dia juga maki -maki aku dengan kata - kata yang kasar sama aku. sms nya aku balas ya pertama aku mohon maaf dan selanjutnya aku coba yakinkan ke pacarnya dia kalau aku cuma mau jadi temen kalau diperbolehkan, tapi pacarnya tetep tidak terima bahkan masih aja maki - maki aku..............ya itulah hidup............... "kita menganggap apa yang kita lakukan baik belum tentu menurut orang lain baik".............................satu ilmu lagi yang aku dapat dalam perjalanan hidupku................

Atur Sapala

Saderengipun mugi panjenengan kepareng paring papan saha wedal kanggem kula ndherek nyerat,lan ngedalaken sekedhek ingkang dados pangunek - unek kula ing salebetipun blogger menika...matur nuwun