DHANDHANGGULA
Semut ireng anak anak sapi
Kebo bongkang nyabrang kali bengawan
Keyong gondhang jarak sungute
Timun wuku gotong wolu
Surabaya geger kepati
Ana wong ngoyak macan
Den wadhahi bumbung
Alun – alun Kartasura
Gajah meta cinancang wit sidaguri
Patine cineker ngajam
Tembang ing dhuwur iku kerep kaprungu ing masarakat, nanging wong sing nembang terkadang ora ngerti menawa cakepane tembang iku isi pralambang warna – warna. Mengkene mungguh oncek – oncekane.
Semut ireng pralambange Dewi Supadi putri saka Wandhan , garwa pangrembe Prabu Brawijaya, pakulitane ireng manis.
Anak – anak sapi, peputra Lembupeteng. Lumbupeteng iku kapundhut putra mantu dening Kyai Ageng Tarub, yaiku didhaupake karo Dewi Nawangsih utawa Rara Kasihan. Lembupeteng uga kasebut Bondhankejawan
Kebo bongkang, pralmbange Kyai Kebokenanga lan Kebokanigara, putrane Prabu Brawijaya kang ora karsa manjing agama Islam. Priyangung loro iku wasanane padha tumeka ing seda, yaiku kang dipralambangake : nyabrang kali bengawan. Kyai Kebokenanga disedani dening Sunan Kudus, Kyai Kebokanigara seda muksa ana ing gunung Mrapi.
Keyong gondhang jarak sungute, pralambage Mas Karebet utawa Jaka Tingkir, ing ngatase turunane wong cilik kok bisa jumeneng Ratu.
Timun wuku gotong wolu, pralambange Panembahan Senopati dijmenengake Ratu saka pambiyantune wong wolu yaiku 1) Ki Ageng Pemanahan (Ki Ageng Mataram), 2) Ki Juru Martani, 3) Ki Panjawi, 4) Ki Jurukithing, 5) Ki Buyut Wirasaba, 6) Tumenggung Majang, 7) Pangeran Made Pandhan, 8) Adipati ing Batang.
Surabaya geger kepati, pralambange bedhahe Surabaya, wong – wong ing Surabaya padha bingung pating bilulung (geger). Nalika semana kang jumeneng Adipati ing Surabaya asama Pangeran Ratu Agung : dene sing mbedah asama Tumenggung Mangun Oneng lan Tumenggung Sepanjang, utusane Sultan Agung ing Mataram.
Ana wong ngoyak macan den wadhahi bumbung, pralambange Tumenggung Urawan (utusan Mangkurat ing Kartasura) nalika nyekel kraman kanthi gampang, kang dadi panggedhene kraman Pangeran Puger.
Alun – alun Kartasura………..sabanjure, pralambange kraman aran Dirana (anake lelurahe Srati kanga ran buyut Dirada) dicekel dening Pangeran Pringgalaya (utusane sinuwun ing Kartasura). Sauwise kacekel kraman Dirana dicancang ana ing wit wringin satengahe alun – alun Kartasura, nuli dirampog sarana dicocogi dom nganti tumeka ing pati, yaiku kang dipralambangake : Patine cineker ngajam.
Ngengrengan Kasusastran Jawa. S. Padmosoekotjo. 1956
Selasa, 03 Februari 2009
KASUSASTRAN
KASUSASTRAN
Tembung kasusastran asale saka tembung lingga : susastra. Oleh ater – ater ka – lan panambang -an. Tembung susastra satemene dudu tembung lingga. Linggane kang sejati : sastra, kawuwuhan wanda su kang ateges : linuwih.
Tembung lingga sastra asale saka tembung wod Cas, tegese wulang utawa wuruk. Wuwuhan tra mratelakake tembung aran. Tuladha : japa lumrah uga disaroja dadi muni : japa mantra. Was : dandan . Wastra : apa – apa kang kanggo dandan, yaiku sandhangan kang saka barang sembet. Ma : ukur. Matra : apa – apa kang kanggo ngukur utawa ukuran ( ing basa walanda meter). Raaj : mengku, nguwasani. Raastra : apa – apa kang winengku, tabah kang dikuwasani, tanah krajan.
Castra , lumrahe ing jaman saiki mung tinulis sastra, ateges : piwulang, tulis, wewaton, paugeran, kaweruh, layang kang isi kaweruh.
Susastra ateges : piwulang kang linuwih, tulis kang pinunjul, wewaton utawa paugeran kang apik banget, kaweruh kang endah, basa kang ei peni. Kasusastran, ateges kaweruh utawa kagunan kang apik banget, kagunan kang endah, amarga binabar nganggo basa kang endah utawa basa kang edi peni. Wong guna kang bisa mahyakake bab – bab nganggo basa kang endah diarani Pujangga.
Kepriye beda – bedane kawruh Kapustakan, Paramasastra, lan Kasusastran ? Mengkene :
Kapustakan iku kawruh bab isine pustaka ( isine layang, isine buku ). iya bener bab basane uga melu dirembug (dielingi) nanging sing wigati dhewe bab isine. Paramasastra iku kaweruh kang mratelakake bab benere pangrimbage tembung, benere olehe ngarani jenenge rimbag , benere olehe negesi manut rerimbagane, bener panulise ( aksara Jawa lan latin), benere pakecapane lan benere panganggone ( ing ukara) . Tuladha :
Tembung ngajawa, menawa diandharake manut kawruh paramasastra :
a) Pangrimbage : ang + ka + jawa
b) Araning rimbag : Tanduk kriya wantah
c) Tegese manut rerimbagane : Menyang (tanah) Jawa
d) Pakecapane : Ngejawa
e) Panulisane : Ngajawa ( yen sarana misah – misah wandane: nga – ja – wa
f) Panganggone ( ing ukara ) : Sang Ajisaka olehe ngajawa ambal kaping pindho.
Wondene Kasusastran iku kawruh bab endahing basa, bab basa kang endah. Dadi ora mung bab benere, nanging sing wigati banget bab endahe
Tembung kasusastran asale saka tembung lingga : susastra. Oleh ater – ater ka – lan panambang -an. Tembung susastra satemene dudu tembung lingga. Linggane kang sejati : sastra, kawuwuhan wanda su kang ateges : linuwih.
Tembung lingga sastra asale saka tembung wod Cas, tegese wulang utawa wuruk. Wuwuhan tra mratelakake tembung aran. Tuladha : japa lumrah uga disaroja dadi muni : japa mantra. Was : dandan . Wastra : apa – apa kang kanggo dandan, yaiku sandhangan kang saka barang sembet. Ma : ukur. Matra : apa – apa kang kanggo ngukur utawa ukuran ( ing basa walanda meter). Raaj : mengku, nguwasani. Raastra : apa – apa kang winengku, tabah kang dikuwasani, tanah krajan.
Castra , lumrahe ing jaman saiki mung tinulis sastra, ateges : piwulang, tulis, wewaton, paugeran, kaweruh, layang kang isi kaweruh.
Susastra ateges : piwulang kang linuwih, tulis kang pinunjul, wewaton utawa paugeran kang apik banget, kaweruh kang endah, basa kang ei peni. Kasusastran, ateges kaweruh utawa kagunan kang apik banget, kagunan kang endah, amarga binabar nganggo basa kang endah utawa basa kang edi peni. Wong guna kang bisa mahyakake bab – bab nganggo basa kang endah diarani Pujangga.
Kepriye beda – bedane kawruh Kapustakan, Paramasastra, lan Kasusastran ? Mengkene :
Kapustakan iku kawruh bab isine pustaka ( isine layang, isine buku ). iya bener bab basane uga melu dirembug (dielingi) nanging sing wigati dhewe bab isine. Paramasastra iku kaweruh kang mratelakake bab benere pangrimbage tembung, benere olehe ngarani jenenge rimbag , benere olehe negesi manut rerimbagane, bener panulise ( aksara Jawa lan latin), benere pakecapane lan benere panganggone ( ing ukara) . Tuladha :
Tembung ngajawa, menawa diandharake manut kawruh paramasastra :
a) Pangrimbage : ang + ka + jawa
b) Araning rimbag : Tanduk kriya wantah
c) Tegese manut rerimbagane : Menyang (tanah) Jawa
d) Pakecapane : Ngejawa
e) Panulisane : Ngajawa ( yen sarana misah – misah wandane: nga – ja – wa
f) Panganggone ( ing ukara ) : Sang Ajisaka olehe ngajawa ambal kaping pindho.
Wondene Kasusastran iku kawruh bab endahing basa, bab basa kang endah. Dadi ora mung bab benere, nanging sing wigati banget bab endahe
KABUDAYAN
Tembung kabudayan asale saka tembung lingga budaya oleh ater – ater ka- lan panambang -an. Tembung budaya kadadeyan saka pamore bu + daya. Wuwuhan bu ateges sipat utawa kahanan. Tuladhane kayata:
Bupet : sipat utawa kahanan kang pepet (ora bolong), barabudhur : pamore tembung bara (biara) + bu + dhuhur : tegese : biara (wiara, klooster) kang asipat dhuwur( luhur) .
Wondene tembung daya ateges budi (lumrah kasaroja dadi muni budidaya), nalar angen – angen panemu. Budaya ateges sipating budi, sipating nalar, utawa sipating angen- angen. Mungguh sipating budi utawanalar (angen – angen) iku jer diulah kanthi pangudi bisa mahyakake kaweruh lan kagunan warna – warna kang diarani kabudayan. Mula tembung kabudayan ya banjur ngemu teges wohing budaya, wedaring nalar utawa angen – angen, babaring pambudidaya, wohing pangulah lakuning budaya utawa akal budi.
Saka lepasing lakune akal budi utawa nalare manungsa, mahanani ing donya iki akeh kaweruh lan kagunan warna – warna kayata : agama, kaweruh teknik, tetabuhan utawa musik (gamelan) tembang , joged,lan liya – liyane. Kabeh iku mau diarani kabudayan.
Babaring pangulah lakuning budi kang banjur diarani kabudayan iku pantoge nganti tekan bab – bab kang alungremit, nganti ora gampang ninrajang ing kelairan, ora kasatmata dinulu ing netra walaka. Saweneh ana golongan kang darbe panemu menawa agama iku ora kalebu kabudayan yaiku golongane wong – wong kang padha darbe piandel (keyakinan) yen agama iku anane ing marcapada marga saka peparinge (diturunake) dening Gusti Allah dadi dare piandel menawa agama iku dudu gaweyane manungsa.
BLEGERE KABUDAYAAN JAWA
Blegere kabudayaan Jawa bisa kaperang dadi rong golongan yaiku kabudayaan batin lan kabudayaan lair. Kabudayaan batin iku kanggo kaperluaning batin (jiwa). Carane nggilut kabudayaan batin sarana laku. Dudu lakuning suku, nanging lakuning kalbu . Wong sing wis bontos ing babagan kabudayaab batin, bisa kasinungan:
1. Jejeg adeging uripe, marga batine (jiwane) ora tau gonjing ora tau tidha – tidha, ora tau was – sumelang, ora tau kegiwang marang samubarang.
2. Kawicaksanan
3. Bisa ngrungokake akasawakya utawa akasasabda ( swara ing langit, swara logos) kang njalari wong iku bisa nganggit layang “Jangka” yaiku layang kang isi pameca kadadeyan utawa kaanan kang bakal klakon. Wong kang kasinungan kaluwihan mengkono iku tembunge lumrah diarani sidik utawa weruh sadurunge winarah.
Kabudayaan lair iku kanggo kaperluane lair. Carane nggilut kabudayaan lair iku sarana sinau. Saperangane kabudayaan lair ana sing diarani Kagunan Adi luhung.
KABUDAYAAN ADI LUHUNG
Kabudayaan lair kang isi kaendahan, diarani kagunan adi luhung utawa kagunan edi peni, terkadang mung kasebut kagunan bae.
Wong kang bisa ngulah budayane utawa akal budine (nalare, angen – angene) nganti bisa mahyakake (menciptakan) apa – apa kang isi kaendahan, diarani wong guna (seniman, seniwati).
Mungguh kagunan adi luhung iku ana 6 warna yaiku :
1. Kagunan swara (langen swara utawa tembang, seni swara) yaiku kagunan adi luhung kang mahyakake swara kang endah. Endah mungguhing lagune, larase, iramane utawa cengokoke.
2. Kagunan Karawitan, yaiku kagunan kang mahyakake tetabuhan kang endah ( gamelan, musik).
3. Kagunan nggambar lan nyungging apadene natah (seni rupa, kalebu uga seni pahat lan seni lukis ) yaiku kang mahyakake rerupan kang edi peni utawa wewujudan kang endah, kayata nggambar, reca, ukir – ukiran lan liya -liyane.
4. Joged (seni tari) yaiku kang mahyakake solah bawa kang endah.
5. Tontonan (seni drama), mahyakake tetontonan (sandiwara) kang endah.
6. Kasusastran ( seni sastra), mbabarake bas kang endah kajaba saka iku ana kagunan adi luhung kang diarani pedalangan
Kagunan pedalangan kang ditindakake sarana wayang (kadadeyan saka pitung jejeran : jejeran kawitan, jejeran sabrangan, jejer bondhet, jejer pendhita utawa gara – gara, jejer uluk – uluk, jejer sumirat, jejer rina – rina) kang dipitontonake sajrone sawengi, isi babagan:
1. Mystiek kang mengku falsafah lan panembahan (Ketuhanan Yang Maha Esa).
2. Panggulawentah (Pendidikan) sarana tepa palupi yaiku wong awatak jujur wasanane luhur, wong awatak candhala wasanane cilaka.
3. Piwulang kaweruh warna – warna kang murakabi ing ngatase bebrayan Agung (masarakat) kayata : bab unggah – ungguh, tata krama, tata praja lan sapanunggalane.
4. Piwulang bab kagunan adi luhungnem warna yaiku:
a. Kagunan swara, dumunung ung tembang, suluk lan ada – ada.
b. Kagunan kapradanggan, dumunung ing lelagoning gamelan ( gendhing).
c. Kagunan nggambar lan nyungging sarta natah, dumunung ing rerenganing kelir, edine wayang, wewangun ana ing rericikane gamelan, penine grobogan ( wadhah gamelan), pulase gayor lang sapanunggalane.
d. Kagunan Joged ( lenggot bawa, kridha mataya) dumunung ing jogeding wayang.
e. Tontonan endah (seni drama ) dumunung ing lakoning wayang.
f. Kasusastran ( Seni sastra) dumunung ing cakepan tembang, suluk lan ada- ada, apadene basa kang kanggo janturan lan pocapan wayang.
Tembung kabudayan asale saka tembung lingga budaya oleh ater – ater ka- lan panambang -an. Tembung budaya kadadeyan saka pamore bu + daya. Wuwuhan bu ateges sipat utawa kahanan. Tuladhane kayata:
Bupet : sipat utawa kahanan kang pepet (ora bolong), barabudhur : pamore tembung bara (biara) + bu + dhuhur : tegese : biara (wiara, klooster) kang asipat dhuwur( luhur) .
Wondene tembung daya ateges budi (lumrah kasaroja dadi muni budidaya), nalar angen – angen panemu. Budaya ateges sipating budi, sipating nalar, utawa sipating angen- angen. Mungguh sipating budi utawanalar (angen – angen) iku jer diulah kanthi pangudi bisa mahyakake kaweruh lan kagunan warna – warna kang diarani kabudayan. Mula tembung kabudayan ya banjur ngemu teges wohing budaya, wedaring nalar utawa angen – angen, babaring pambudidaya, wohing pangulah lakuning budaya utawa akal budi.
Saka lepasing lakune akal budi utawa nalare manungsa, mahanani ing donya iki akeh kaweruh lan kagunan warna – warna kayata : agama, kaweruh teknik, tetabuhan utawa musik (gamelan) tembang , joged,lan liya – liyane. Kabeh iku mau diarani kabudayan.
Babaring pangulah lakuning budi kang banjur diarani kabudayan iku pantoge nganti tekan bab – bab kang alungremit, nganti ora gampang ninrajang ing kelairan, ora kasatmata dinulu ing netra walaka. Saweneh ana golongan kang darbe panemu menawa agama iku ora kalebu kabudayan yaiku golongane wong – wong kang padha darbe piandel (keyakinan) yen agama iku anane ing marcapada marga saka peparinge (diturunake) dening Gusti Allah dadi dare piandel menawa agama iku dudu gaweyane manungsa.
BLEGERE KABUDAYAAN JAWA
Blegere kabudayaan Jawa bisa kaperang dadi rong golongan yaiku kabudayaan batin lan kabudayaan lair. Kabudayaan batin iku kanggo kaperluaning batin (jiwa). Carane nggilut kabudayaan batin sarana laku. Dudu lakuning suku, nanging lakuning kalbu . Wong sing wis bontos ing babagan kabudayaab batin, bisa kasinungan:
1. Jejeg adeging uripe, marga batine (jiwane) ora tau gonjing ora tau tidha – tidha, ora tau was – sumelang, ora tau kegiwang marang samubarang.
2. Kawicaksanan
3. Bisa ngrungokake akasawakya utawa akasasabda ( swara ing langit, swara logos) kang njalari wong iku bisa nganggit layang “Jangka” yaiku layang kang isi pameca kadadeyan utawa kaanan kang bakal klakon. Wong kang kasinungan kaluwihan mengkono iku tembunge lumrah diarani sidik utawa weruh sadurunge winarah.
Kabudayaan lair iku kanggo kaperluane lair. Carane nggilut kabudayaan lair iku sarana sinau. Saperangane kabudayaan lair ana sing diarani Kagunan Adi luhung.
KABUDAYAAN ADI LUHUNG
Kabudayaan lair kang isi kaendahan, diarani kagunan adi luhung utawa kagunan edi peni, terkadang mung kasebut kagunan bae.
Wong kang bisa ngulah budayane utawa akal budine (nalare, angen – angene) nganti bisa mahyakake (menciptakan) apa – apa kang isi kaendahan, diarani wong guna (seniman, seniwati).
Mungguh kagunan adi luhung iku ana 6 warna yaiku :
1. Kagunan swara (langen swara utawa tembang, seni swara) yaiku kagunan adi luhung kang mahyakake swara kang endah. Endah mungguhing lagune, larase, iramane utawa cengokoke.
2. Kagunan Karawitan, yaiku kagunan kang mahyakake tetabuhan kang endah ( gamelan, musik).
3. Kagunan nggambar lan nyungging apadene natah (seni rupa, kalebu uga seni pahat lan seni lukis ) yaiku kang mahyakake rerupan kang edi peni utawa wewujudan kang endah, kayata nggambar, reca, ukir – ukiran lan liya -liyane.
4. Joged (seni tari) yaiku kang mahyakake solah bawa kang endah.
5. Tontonan (seni drama), mahyakake tetontonan (sandiwara) kang endah.
6. Kasusastran ( seni sastra), mbabarake bas kang endah kajaba saka iku ana kagunan adi luhung kang diarani pedalangan
Kagunan pedalangan kang ditindakake sarana wayang (kadadeyan saka pitung jejeran : jejeran kawitan, jejeran sabrangan, jejer bondhet, jejer pendhita utawa gara – gara, jejer uluk – uluk, jejer sumirat, jejer rina – rina) kang dipitontonake sajrone sawengi, isi babagan:
1. Mystiek kang mengku falsafah lan panembahan (Ketuhanan Yang Maha Esa).
2. Panggulawentah (Pendidikan) sarana tepa palupi yaiku wong awatak jujur wasanane luhur, wong awatak candhala wasanane cilaka.
3. Piwulang kaweruh warna – warna kang murakabi ing ngatase bebrayan Agung (masarakat) kayata : bab unggah – ungguh, tata krama, tata praja lan sapanunggalane.
4. Piwulang bab kagunan adi luhungnem warna yaiku:
a. Kagunan swara, dumunung ung tembang, suluk lan ada – ada.
b. Kagunan kapradanggan, dumunung ing lelagoning gamelan ( gendhing).
c. Kagunan nggambar lan nyungging sarta natah, dumunung ing rerenganing kelir, edine wayang, wewangun ana ing rericikane gamelan, penine grobogan ( wadhah gamelan), pulase gayor lang sapanunggalane.
d. Kagunan Joged ( lenggot bawa, kridha mataya) dumunung ing jogeding wayang.
e. Tontonan endah (seni drama ) dumunung ing lakoning wayang.
f. Kasusastran ( Seni sastra) dumunung ing cakepan tembang, suluk lan ada- ada, apadene basa kang kanggo janturan lan pocapan wayang.
SANGGAN, PANINGSET SAHA LAMBANG KALPIKA
SANGGAN, PANINGSET SAHA LAMBANG KALPIKA
Rehning lamaran sampun katampi saha pancasan inggih sampun golong gilig ateges karekat bebesanan sampun dados. Ing wekdal ingkang sae lajeng dipun adani upacara pasrah sanggan paningsetan.
Adicara pasrah sanggan punika nggadhahi ancas paring paningset saking kulawarga kakung dhumateng kulawarga putri. Cathetabipun putra kakung ningseti putri calon jatukramanipun. Ing papan sanes wonten ingkang mastani tukon.
Pasrah sanggan saha lambang kalpika punika minangka satunggaling cara utawi sarana paningsetan. Adicara pasrah sanggan lan lambang kalpika punika saged dipuntindakaken piyambak – piyambak utawi kagarba dados satunggal. Dene tumindakipun saged mirunggan, saged ugi kanthi prasaja.
Ubarampenipun adicara pasrah sanggan saha lambang kalpika :
1. Kalpika ingkang kawadhahan ing kandhaga alit
Limrahipun wujud pethi utawi kreta alit ingkang sinepuh perak utawi kemasan. Kalpika utawi seser wujudipun ali – ali bunder gilig boten sigar penjalin ingkang mawi pedhotan. Maknanipun tresnanipun ingkang badhe gesang tembayatan boten wonten telasipun, saking awal dumugi akhiripun , saking donya dumugi delahan.
2. Ageman putri sapengadek : kebayak, nyamping, kotang, kendhit utawi angkin, lan sapanunggalanipun.
Maknanipun : putra kakung badhe nyekapi sedaya kabetahaning garwa, nutupi sedaya wewados utawi saru sikuning garwa, ngemuli lair lan batosipun, temah garwa boten kawudan utawi boten kacingkrangan.
3. Rerenggan pelik – pelik : gelang, kalung, suweng, lan sapanunggalanipun
Maknanipun : Putra kakung tansah badhe ngudi dumoroting garwa, boten badhe tumindak ingkang saged ndadosaken kuceming garwa, satemah saged tepa palupining brayat.
4. Jadah, wajik, jenang lan sapanunggalanipun.
Maknanipun : Wos ketan menawi taksih wujud las – lasan taksih kemepyur, nanging menawi sampun kaolah dados jadah, wajik, lan sapanunggalaipun luluh dados satunggal, loro – loroning atunggal. Nadyan wujud jalu wanita saged saeka kapti ing pakarti, saeka praya ing sedya. Lapis warni abrit lan pethak punika minangka pralambang manunggaling rah lan sum – suming kakung putri. Rah saha sumsum punika boten saged kapisahaken. Pisah kekalihipun ateges sirna. Kados sedyanipun risang calon penganten ingkang pepacangan, boten wonten ingkang kuwawi misahaken kekalihipun kajawi oncating nyawa saking raga.
5. Woh – wohan : jeram, manggis, nanas, salak, lan sapanunggalanipun.
Maknaipun : Mugi tresnanipun kakung putri punika saged mujudaken woh ingkang sejati tumuju ing ancas ingkang sinedya nuninggih palakrama.
6. Suruh ayu lan gedhang ayu.
Maknaipun : Suruh pindha lumah lan kurepe, nadyan beda rupane nanging tunggal rasane. Sanadyan mijil tanapi wanita, menawi sampun manunggal ing rasa cipta, rasa miwah karsanipun, keklihipun badhe saged saeka praya ing sedya, saeka kapti ing pakarti. Sedaya wau namung awit saking tempuking rasa tresna lan asih. Pisang limrahipun pisang raja, amrih kakung putri tumindakipun pinindha raja ingkang sarwa – sarwi tanggel jawab.
7. Cengkir gadhing ( saged kagambar pepethan wayang Kumajaya – Ratih, Janaka – Sambadra).
Maknanipun : cengir punika isi toya ingkang suci mugi tresnanipun jalwestri wau linambaran tresna ingkang suci kados paraga wayang kasebut.
8. Arta utawi Buwuh
Maknanipun : Buwuh punika menawi dipun kerata dados imbuh imbuh anggenipun badhe ewuh. Tiyang mantu punika panci badhe kagungan damel utawi ewuh.
9. Urip – urip : ayam (lancur lan dhara) utawi kambangan utawi Banyak sajodho.
Maknanipun : Ingkang badhe jejodhohan sageda tanggel jawab dhumateng baryatipun kados dene urip – urip mau.
Awit saking kemajengan jaman, ubarampe kasebut saged kapesen utawi tumbas dados. Lumrahipun ubarampe pinetha peksi, ayam, utawi banyak ingkang winadhahan baki. Ubarampe katambah roti – roti, utawi nyamikan sanesipun.
Rehning lamaran sampun katampi saha pancasan inggih sampun golong gilig ateges karekat bebesanan sampun dados. Ing wekdal ingkang sae lajeng dipun adani upacara pasrah sanggan paningsetan.
Adicara pasrah sanggan punika nggadhahi ancas paring paningset saking kulawarga kakung dhumateng kulawarga putri. Cathetabipun putra kakung ningseti putri calon jatukramanipun. Ing papan sanes wonten ingkang mastani tukon.
Pasrah sanggan saha lambang kalpika punika minangka satunggaling cara utawi sarana paningsetan. Adicara pasrah sanggan lan lambang kalpika punika saged dipuntindakaken piyambak – piyambak utawi kagarba dados satunggal. Dene tumindakipun saged mirunggan, saged ugi kanthi prasaja.
Ubarampenipun adicara pasrah sanggan saha lambang kalpika :
1. Kalpika ingkang kawadhahan ing kandhaga alit
Limrahipun wujud pethi utawi kreta alit ingkang sinepuh perak utawi kemasan. Kalpika utawi seser wujudipun ali – ali bunder gilig boten sigar penjalin ingkang mawi pedhotan. Maknanipun tresnanipun ingkang badhe gesang tembayatan boten wonten telasipun, saking awal dumugi akhiripun , saking donya dumugi delahan.
2. Ageman putri sapengadek : kebayak, nyamping, kotang, kendhit utawi angkin, lan sapanunggalanipun.
Maknanipun : putra kakung badhe nyekapi sedaya kabetahaning garwa, nutupi sedaya wewados utawi saru sikuning garwa, ngemuli lair lan batosipun, temah garwa boten kawudan utawi boten kacingkrangan.
3. Rerenggan pelik – pelik : gelang, kalung, suweng, lan sapanunggalanipun
Maknanipun : Putra kakung tansah badhe ngudi dumoroting garwa, boten badhe tumindak ingkang saged ndadosaken kuceming garwa, satemah saged tepa palupining brayat.
4. Jadah, wajik, jenang lan sapanunggalanipun.
Maknanipun : Wos ketan menawi taksih wujud las – lasan taksih kemepyur, nanging menawi sampun kaolah dados jadah, wajik, lan sapanunggalaipun luluh dados satunggal, loro – loroning atunggal. Nadyan wujud jalu wanita saged saeka kapti ing pakarti, saeka praya ing sedya. Lapis warni abrit lan pethak punika minangka pralambang manunggaling rah lan sum – suming kakung putri. Rah saha sumsum punika boten saged kapisahaken. Pisah kekalihipun ateges sirna. Kados sedyanipun risang calon penganten ingkang pepacangan, boten wonten ingkang kuwawi misahaken kekalihipun kajawi oncating nyawa saking raga.
5. Woh – wohan : jeram, manggis, nanas, salak, lan sapanunggalanipun.
Maknaipun : Mugi tresnanipun kakung putri punika saged mujudaken woh ingkang sejati tumuju ing ancas ingkang sinedya nuninggih palakrama.
6. Suruh ayu lan gedhang ayu.
Maknaipun : Suruh pindha lumah lan kurepe, nadyan beda rupane nanging tunggal rasane. Sanadyan mijil tanapi wanita, menawi sampun manunggal ing rasa cipta, rasa miwah karsanipun, keklihipun badhe saged saeka praya ing sedya, saeka kapti ing pakarti. Sedaya wau namung awit saking tempuking rasa tresna lan asih. Pisang limrahipun pisang raja, amrih kakung putri tumindakipun pinindha raja ingkang sarwa – sarwi tanggel jawab.
7. Cengkir gadhing ( saged kagambar pepethan wayang Kumajaya – Ratih, Janaka – Sambadra).
Maknanipun : cengir punika isi toya ingkang suci mugi tresnanipun jalwestri wau linambaran tresna ingkang suci kados paraga wayang kasebut.
8. Arta utawi Buwuh
Maknanipun : Buwuh punika menawi dipun kerata dados imbuh imbuh anggenipun badhe ewuh. Tiyang mantu punika panci badhe kagungan damel utawi ewuh.
9. Urip – urip : ayam (lancur lan dhara) utawi kambangan utawi Banyak sajodho.
Maknanipun : Ingkang badhe jejodhohan sageda tanggel jawab dhumateng baryatipun kados dene urip – urip mau.
Awit saking kemajengan jaman, ubarampe kasebut saged kapesen utawi tumbas dados. Lumrahipun ubarampe pinetha peksi, ayam, utawi banyak ingkang winadhahan baki. Ubarampe katambah roti – roti, utawi nyamikan sanesipun.
Langganan:
Postingan (Atom)
